Kovalentni radijus

Kovalentni radijus je srednje rastojanje najudaljenijih elektrona od jezgre atoma koji se javljaju u pojedinačnim kemijskim vezama koje grade ti atomi.

Za istovrsne kovalentne veze vrijedi D_ik=1/2(D_ii+D_kk), gdje su D_ii i D_kk razmaci atoma u odgovarajućim dvoatomnim molekulama. U tom smislu definiraju se kovalentni radijusi kao polovica razmaka istovrsnih kovalentno vezanih atoma. Konstantnost dužine veze karakteristična je za složenije kovalentne strukture. Na osnovu srednjih vrijednosti za atomske udaljenosti dobiveni su kovalentni radijusi različitih atoma. Kovalentni radijus različit je za jednostruku. dvostruku i trostruku vezu, jer su dužine ovih veza različite.

Dužina veze kod ugljika ovisno o jednostrukoj, dvostrukoj i trostrukoj vezi.

	C-C	C=C	C≡C
dužina veze (pm)	154	134	120
kovalentni radijus (pm)	77	67	60

• Kod benzena ( a i kod aromatskih spojeva) dolazi do odstupanja dužine veze C-C, 139 pm, što je između 154 pm za C-C i 133 pm za C=C vezu. Gdje je pm - pikometar

Kovalentni radijus elemenata iste periode B, C, N, O, F opada kako redni broj raste.

	Veza	B	C	N	O	F
jednostruka	88	77	75	74	72	-
dvostruka	76	67	61	55	-	-
trostruka	68	60	56	50	-	-

vrijednosti kovalentnog radijusa su u pm

Empirijske vrijednosti kovalentnog radijusa

Tablica prikazuje empirijski izmjerene kovalentne radijuse za elemente, objavio J. C. Slater 1964. Vrijednosti su u pikometrima (pm).

Skupina

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

Perioda

1

H 25

He

2

Li 145

Be 105

B 85

C 70

N 65

O 60

F 50

Ne

3

Na 180

Mg 150

Al 125

Si 110

P 100

S 100

Cl 100

Ar

4

K 220

Ca 180

Sc 160

Ti 140

V 135

Cr 140

Mn 140

Fe 140

Co 135

Ni 135

Cu 135

Zn 135

Ga 130

Ge 125

As 115

Se 115

Br 115

Kr

5

Rb 235

Sr 200

Y 180

Zr 155

Nb 145

Mo 145

Tc 135

Ru 130

Rh 135

Pd 140

Ag 160

Cd 155

In 155

Sn 145

Sb 145

Te 140

I 140

Xe

6

Cs 260

Ba 215

*

Hf 155

Ta 145

W 135

Re 135

Os 130

Ir 135

Pt 135

Au 135

Hg 150

Tl 190

Pb 180

Bi 160

Po 190

At

Rn

7

Fr

Ra 215

**

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Cn

Uut

Uuq

Uup

Uuh

Uus

Uuo

Lantanoidi

*

La 195

Ce 185

Pr 185

Nd 185

Pm 185

Sm 185

Eu 185

Gd 180

Tb 175

Dy 175

Ho 175

Er 175

Tm 175

Yb 175

Lu 175

Aktinoidi

**

Ac 195

Th 180

Pa 180

U 175

Np 175

Pu 175

Am 175

Cm

Bk

Cf

Es

Fm

Md

No

Lr

Objašnjenje:

boja	pikometara (pm)
	nije određen
	0-50
	51-100
	101-150
	151-200
	201-250
	251-300

Literatura

• Ivan Filipović, Stjepan Lipanović: Opća i anorganska kemija, Školska knjiga, Zagreb, 1995.