Ugljikovodici

Metan - predstavnik alkana

Eten - predstavnik alkena

Etin - predstavnik alkina

Benzen - predstavnik arena

Ugljikovodici su organski kemijski spojevi ugljika i vodika. Sastoje se od "kostura" atoma ugljika na koje su vezani atomi vodika (i drugih elemenata).

Podjela

Ugljikovodici se dijele prema obliku ugljikovog "kostura", dalje uglavnom po zasićenosti.

• aciklički (alifatski) - atomi ugljika čine lančaste molekule.
  • zasićeni - alkani - atomi ugljika su vezani samo jednostrukom kovalentnom vezom.
  • nezasićeni
    • alkeni - između dva atoma ugljika postoji dvostruka kovalentna veza.
    • alkini - između dva atoma ugljika postoji trostruka kovalentna veza.
• ciklički - atomi ugljika čine prstenaste molekule.
  • karbociklički - prsten je građen samo od atoma ugljika.
    • zasićeni - cikloalkani - atomi ugljika su vezani samo jednostrukom kovalentnom vezom.
    • nezasićeni
      • cikloalkeni - osim jednostruke, između atoma ugljika postoji i dvostruka kovalentna veza.
      • cikloalkini - osim jednostruke, između atoma ugljika postoji i trostruka kovalentna veza.
    • aromatski - areni - u prstenu su jednostruka i dvostruka kovalentna veza poredane naizmjenično.
  • heterociklički - u prstenu postoje i drugi atomi (koji se nazivaju heteroatomima) osim atoma ugljika (npr. atom kisika, dušika, sumpora...).

Aromatski ugljikovodici

Aromatski ugljikovodici (naziv dolazi od grčkog aroma (miris)).

U 19.st. Friedrich August Kekule von Stradonitz otkriva strukturu benzena. Navodno je njegovu strukturu sanjao. Benzen je kancerogen, ali se nalazi u veoma mnogo spojeva. Čak i poznati lijek Aspirin u sebi sadrži benzensku jezgru. Molekulska formula benzena je C₆H₆, a izvori su katran kamenog ugljena, nafta.

        H
        |
        C
       / \
    H-C   C-H
      |   |
    H-C   C-H
       \ /
        C
        |
        H

Poznatiji aromatski ugljikovodici: antracen i naftalen.

Reakcije ugljikovodika

• Supstitucija - reakcije supstitucije ili zamjene su reakcije zasićenih i aromatskih ugljikovodika pri čemu se atom vodika iz molekule zamjenjuje atomom drugog elementa ili drugom skupinom, pri veoma jakoj svjetlosti.

reakcija supstitucije smjese klora i metana

• Adicija (lat. additio - dodavanje, pribrajanje). U matematici znači pribrajanje. U organskoj kemiji, vezivanje vodikovih atoma, atoma drugih elemenata ili radikala, te odvajanje na dvostruke ili trostruke veze nezasićenih organskih spojeva.

reakcija adicije klora na eten

U G LJ I K O V O D I C I
aciklički		ciklički
ZASIĆENI	NEZASIĆENI	KARBOCIKLIČKI			HETEROCIKLIČKI
alkani	alkeni alkini	zasićeni	nezasićeni	aromatski
		cikloalkani	cikloalkeni	areni

Nedovršeni članak Ugljikovodici koji govori o kemiji treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima uređivanja Hrvatske internetske enciklopedije.