Ionski radijus je polumjer aniona i kationa u kristalnoj rešetki ionskog spoja, na osnovi pretpostavke da su ioni sfernog oblika određene veličine. Udaljenost između jezgara susjednih iona u kristalnoj rešetki određuje se difrakcijom x-zraka. Razmatranjem efekta zasjenjenja vanjskih elektrona unutarnjim moguće je odrediti vrijednosti ionskih polumjera pojedinih iona.
Prilikom prijelaza neutralnog atoma u ion dolazi do promjene u njegovoj veličini Kad nastaje anion, naboj jezgre ostaje isti te međusobno odbijanje elektrona mora rasti, širi se elektronski oblak i polumjer raste.
Kad nastaje kation uklanjanje elektrona smanjuje njihovo međusobno odbijanje doći će do stiskanja elektronskog oblaka i smanjivanja polumjera.
Tablica ionskih radijusa za neke elemente u pm
Redni broj | Naziv elementa | Kemijski simbol | Naboj, ls = niski spin, hs= visoki spin | ||||||||||
−3 | −2 | −1 | +1 | +2 | +3 | +4 | +5 | +6 | +7 | +8 | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
3 | Litij | Li | 76 | ||||||||||
4 | Berilij | Be | 45 | ||||||||||
5 | Bor | B | 27 | ||||||||||
6 | Ugljik | C | 16 | ||||||||||
7 | Dušik | N | 146 | 16 | 13 | ||||||||
8 | Kisik | O | 140 | ||||||||||
9 | Fluor | F | 133 | 8 | |||||||||
11 | Natrij | Na | 102 | ||||||||||
12 | Magnezij | Mg | 72 | ||||||||||
13 | Aluminij | Al | 53,5 | ||||||||||
14 | Silicij | Si | 40 | ||||||||||
15 | Fosfor | P | 44 | 38 | |||||||||
16 | Sumpor | S | 184 | 37 | 29 | ||||||||
17 | Klor | Cl | 181 | 12 | 27 | ||||||||
19 | Kalij | K | 138 | ||||||||||
20 | Kalcij | Ca | 100 | ||||||||||
21 | Skandij | Sc | 74,5 | ||||||||||
22 | Titanij | Ti | 86 | 67 | 60,5 | ||||||||
23 | Vanadij | V | 79 | 64 | 58 | 54 | |||||||
24 | Krom | Cr | 73ls 80hs | 61,5 | 55 | 49 | 44 | ||||||
25 | Mangan | Mn | 67 | 58ls 64,5hs | 53 | 33 | 25,5 | 46 | |||||
26 | Željezo | Fe | 61ls 78hs | 55ls 64,5hs | 58,5 | 25 | |||||||
27 | Kobalt | Co | 65ls 74,5hs | 54,5ls 61hs | 53 | ||||||||
28 | Nikal | Ni | 69 | 56ls 60hs | 48ls | ||||||||
29 | Bakar | Cu | 77 | 73 | 54ls | ||||||||
30 | Cink | Zn | 74 | ||||||||||
31 | Galij | Ga | 62 | ||||||||||
32 | Germanij | Ge | 73 | 53 | |||||||||
33 | Arsen | As | 58 | 46 | |||||||||
34 | Selenij | Se | 198 | 50 | 42 | ||||||||
35 | Brom | Br | 196 | 59 | 31 | 39 | |||||||
37 | Rubidij | Rb | 152 | ||||||||||
38 | Stroncij | Sr | 118 | ||||||||||
39 | Itrij | Y | 90 | ||||||||||
40 | Cirkonij | Zr | 72 | ||||||||||
41 | Niobij | Nb | 72 | 68 | 64 | ||||||||
42 | Molibden | Mo | 69 | 65 | 61 | 59 | |||||||
43 | Tehnecij | Tc | 64,5 | 60 | 56 | ||||||||
44 | Rutenij | Ru | 68 | 62 | 56,5 | 38 | 36 | ||||||
45 | Rodij | Rh | 66,5 | 60 | 55 | ||||||||
46 | Paladij | Pd | 59 | 86 | 76 | 61,5 | |||||||
47 | Srebro | Ag | 115 | 94 | 75 | ||||||||
48 | Kadmij | Cd | 95 | ||||||||||
49 | Indij | In | 80 | ||||||||||
50 | Kositar | Sn | 112 | ||||||||||
51 | Antimon | Sb | 76 | 60 | |||||||||
52 | Telur | Te | 221 | 97 | 56 | ||||||||
53 | Jod | I | 220 | 95 | 53 | ||||||||
54 | Ksenon | Xe | 48 | ||||||||||
55 | Cezij | Cs | 167 | ||||||||||
56 | Barij | Ba | 135 | ||||||||||
57 | Lantan | La | 103,2 | ||||||||||
58 | Cerij | Ce | 102 | 87 | |||||||||
59 | Praseodimij | Pr | 99 | 85 | |||||||||
60 | Neodimij | Nd | 129 | 98,3 | |||||||||
61 | Prometij | Pm | 97 | ||||||||||
62 | Samarij | Sm | 122 | 95,8 | |||||||||
63 | Europij | Eu | 117 | 94,7 | |||||||||
64 | Gadolinij | Gd | 93,8 | ||||||||||
65 | Terbij | Tb | 92,3 | 76 | |||||||||
66 | Disprozij | Dy | 107 | 91,2 | |||||||||
67 | Holmij | Ho | 90,1 | ||||||||||
68 | Erbij | Er | 89 | ||||||||||
69 | Tulij | Tm | 103 | 88 | |||||||||
70 | Iterbij | Yb | 102 | 86,8 | |||||||||
71 | Lutecij | Lu | 86,1 | ||||||||||
72 | Hafnij | Hf | 71 | ||||||||||
73 | Tantal | Ta | 72 | 68 | 64 | ||||||||
74 | Volfram | W | 66 | 62 | 60 | ||||||||
75 | Renij | Re | 63 | 58 | 55 | 53 | |||||||
76 | Osmij | Os | 63 | 57,5 | 54,5 | 52,5 | 39 | ||||||
77 | Iridij | Ir | 68 | 62,5 | 57 | ||||||||
78 | Platina | Pt | 86 | 62,5 | 57 | ||||||||
79 | Zlato | Au | 137 | 85 | 57 | ||||||||
80 | Živa | Hg | 119 | 102 | |||||||||
81 | Talij | Tl | 150 | 88,5 | |||||||||
82 | Olovo | Pb | 119 | 77,5 | |||||||||
83 | Bizmut | Bi | 103 | 76 | |||||||||
84 | Polonij | Po | 94 | 67 | |||||||||
85 | Astat | At | 62 | ||||||||||
87 | Francij | Fr | 180 | ||||||||||
88 | Radij | Ra | 148 | ||||||||||
89 | Aktinij | Ac | 112 | ||||||||||
90 | Torij | Th | 94 | ||||||||||
91 | Protaktinij | Pa | 104 | 90 | 78 | ||||||||
92 | Uranij | U | 102,5 | 89 | 78 | 73 | |||||||
93 | Neptunij | Np | 110 | 101 | 87 | 75 | 72 | 71 | |||||
94 | Plutonij | Pu | 100 | 86 | 74 | 71 | |||||||
95 | Americij | Am | 126 | 97,5 | 85 | ||||||||
96 | Kurij | Cm | 97 | 85 | |||||||||
97 | Berkelij | Bk | 96 | 83 | |||||||||
98 | Kalifornij | Cf | 95 | 82,1 |
Literatura
- Ivan Filipović, Stjepan Lipanović: Opća i anorganska kemija, Školska knjiga, Zagreb, 1995.