- PREUSMJERI Predložak:Infookvir makedonski grad
Gevgelija (Đevđelija; mak. Гевгелија) je grad od 15 685 stanovnika na jugu Sjeverne Makedonije, blizu granice s Grčkom. Gevgelija leži na desnoj obali rijeke Vardar.
Sjedište je istoimene Općine Gevgelija, koja ima oko 9,684 stanovnika (po popisu iz 2002.)[1] .
Povijest
Kraj oko Gevgelije ljudsko je stanište od antike, pored Gevgelije nalazi se arheološko nalazište Vardarski Rid iz prapovijesti. Tijekom XIV st . Gevgelijski kraj potpao je pod vlast Otomanskog Carstva.
Od tad potječe ime naselja, ono je po legendi nastalo od događaja s jednim dervišem kojeg su seljani htjeli otjerati, a on ih je zbog toga stao proklinjati. Na to su ga oni stali zvati gel-geri što je na turskom značilo nešto kao,- ma dođi (vrati se). Dakle od tog gel-geri nastalo je ime grada Gevgelija.
Još 1860. godine Gevgelija je imala samo 800 stanovnika, i bila je selo, no već za jedno desetljeće broj stanovnika se gotovo udvostručio. Važan događaj u razvoju i rastu naselja bio je dolazak željezničke pruge baruna Hirscha 1873. Od dolaska pruge Gevgelija postaje važno trgovište svoje okolice, tako da je 1886. godine Gevgelija službeno proglašena gradom i postala upravno središte svoga kraja - Kaze Gevgelija od 68 naselja u Solunskom Vilajetu.
Tada je u gradu živjelo 3 000 stanovnika, grade se upravne zgrade, u gradu je vojni garnizon. 1890. godine u Gevgeliji živi 4 000 stanovnika, оd njih su 3 600 Makedonci, а ostali su Turci, Romi i Čerkezi.
14. srpnja 1895. godine, makedonski revolucionar Goce Delčev osnovao je osobno oblasni komitet VMRO-a u gradu.
Na prijelazu stoljeća Gevgelija postaje poprište borbi nacionalnih buržuazija Grčke, Bugarske i Srbije u borbi za prevlast i uticaj u gradu i okolici. Kako se ta borba prvenstveno vodila preko crkve, između egzarcista (probugarski organiziranog svećenstva uz tada proglašenu autokefalnu bugarsku crkvu) i patrijarhista ( progrčki organiziranog svećenstva, uz carigradskog patrijarha). Crkve su bile organizatori školstva, tako u Gevgeliji 1905. godine postoje dvije bugarske i dvije grčke škole.
Nakon Drugog balkanskog rata 1913. Gevgelija je podpala pod tadašnju Kraljevinu Srbiju. Velik dio grčkih stanovnika iselio se u Grčku u naselja neposredno uz granicu. Za Prvog svjetskog rata Gevgelijom vladaju Bugari od 1915. – 1918., nakon toga Gevgelija ulazi u sastav novoustanovljene Kraljevine SHS. Otada je dio Jugoslavije, uz prekid za Drugog svjetskog rata kada je ponovno u sastavu Bugarske, sve do Makedonskog osamostaljenja 1991. godine.
Zemljopisne odlike
Gevgelija leži na desnoj obali rijeke Vardar, u prostranoj istoimenoj kotlini između planina , Kožuv (2 163 m) i Pajak. Kod Gevgelije rijeka Konska uvire u Vardar. Granični prijelaz s Grčkom Bogorodica - Evzoni, udaljen je 3 km od grada.
Gevgelija je međustanica na putu Solun- Skopje, udaljena je 70 km od Soluna, а 165 km оd Skopja. Gevgelija zbog blizine Egejskog mora ima sredozemnu klimu, te se gaje i tipično mediteranske biljke.
Gospodarstvo
Okolica Gevgelije je od davnina bogat poljoprivredni kraj. Nekad se uzgajao puno dudov svilac i riža. Danas se uzgaja maslina, smokva, limun, limunika i mogranj.
Gevgelija ima i industriju osobito tekstilnu, najveći poslodavac tekstilna tvornica Noel s 1000 zaposlenih, ima čak 20-tak manjih tekstinih pogona mješovitog grčko-makedonskog kapitala.
Zbog blizine granice koju godišnje prođe više od 3 milijuna putnika u Gevgeliji se razvio tranzitni turizam. Tako danas u Gevgeliji ima puno kazina, pa grad zovu makedonski Las Vegas, jedan od najvećih je - Kazino Flamingo Hotel , gradi se još veći Sheraton Princes.
- Pored Gevgelije na planini Kožuv , izgrađen je najnoviji Ski centar Kožuv. Taj centar izgrađen je na dva prirodna amfiteatra planine Kožuv, Markovo ezero i Porta, te dvije padine imaju ukupno 1200 hektara, Padine Markovo ezero i Porta imaju oko desetak ski staza koje kreću sa sljedećih vrhova: Tabla (2100 m), Markova koliba (2000), K-92 (2160 m) i Zelen Breg (2000 m). Pored centra izgrađeno je apartmansko naselje
- Na svega 4 km, od centra grada u pravcu sjeverozapada od Gevgelije u podnožju jugoistočnih padina planine Kožuv nalaze se Negorski banji ( Негорски бањи), kompleks bazena s hotelima Bužor, Jasen i Ilinden i dva izvora mineralne vode Vrela Banja i Ladna Banja s temperaturom vode od 40ºС, odnosno 38ºС.
Stanovništvo
Po posljednjem popisu stanovništa iz 2002. godine Gevgelija je imala 15 685 stanovnika, od toga je bilo:[2]
| Nacionalnost | Ukupno |
| Makedonci | 15 060 |
| Albanci | 7 |
| Turci | 28 |
| Romi | 12 |
| Vlasi | 201 |
| Srbi | 292 |
| Bošnjaci | 3 |
| ostali | 82 |
Zbratimljeni gradovi
Izvori
- ↑ Rezultati makedonskih izbora2002
- ↑ Makedonski popis stanovništva 2002. godine Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002: Дефинитивни податоци
Vanjske poveznice
| |||||||
