Monosaharidi (grč. mono = jedan) su jednostavni šećeri. Sastoje se od samo jedne molekule ili jedinice. Obično su bezbojne kristalizirane krutine topljive u vodi. Monosaharidi su gradivni element disaharida i polisaharida.
Najpoznatiji su:
Struktura i nazivlje
Osim malo iznimaka poput deoksiriboze, monosaharidi su kemijske formule : Cx(H2O)y, gdje se konvencijski uzima x ≥ 3. Monosaharide možemo razvrstati prema broju x ugljikovih atoma koje sadrže: dioza (2) trioza (3) tetroza (4), pentoza (5), heksoza (6), heptoza (7) i tako dalje (npr. oktoza, nonoza).
Najvažniji je monosaharid glukoza heksoza. Primjeri heptoza su ketoze mannoheptuloza i sedoheptuloza. Monosaharide s osam ili više ugljikovih atoma rijetko se promatra jer su vrlo nestabilni.
Glukoza
Glavni članak: Glukoza
Glukoza je u određenoj količini uvijek prisutna u ljudskoj krvi, a zove se i dekstroza ili grožđani šećer. Ime "grožđani šećer" ne znači da on postoji samo u grožđu. Supstancija je prvi put otkrivena u grožđu pa je po tome dobila ime. Glukoza ili voćni šećer nalazi se u voću, suptropskom voću, povrću, kukuruznom sladu i medu. Grožđani šećer kao zaslađivač, kao što se prodaje pod imenom Natufood (Dextrose), dobiva se iz škroba, krumpira ili kukuruza.
Fruktoza
Glavni članak: Fruktoza
Fruktoza se još naziva i voćni šećer i takav se nalazi na primjer u voću, povrću i medu. U prirodi se međutim najčešće nalazi povezana s glukozom. Taj "dvostruki šećer" zove se saharoza. Suprotno od općeg vjerovanja, fruktoza marke Natufood ne dobiva se iz voća nego iz kukuruznog škroba. Voće sadrži relativno male količine fruktoze zbog čega bi iskorištavanje bilo dugotrajno a cijena fruktoze kao zaslađivača bila bi neumjereno visoka. Još jedna zabluda je uvjerenje da voće sadrži samo voćni šećer. Voće sadrži voćni šećer ali i glukozu i saharozu.
Galaktoza
Glavni članak: Galaktoza
Galaktoza je manje poznati šećer. Nalazi se u mliječnom šećeru, ugljikohidratu koji postoji u mlijeku.