Stiren (stiraks + [etil]en; feniletilen, fenileten, etenilbenzen, etenbenzen, vinilbenzen, stirol, cinamen, C6H5CH=CH2) je tekući ugljikovodik.
Osobine
Stiren je bezbojna tekućina oštra aromatična mirisa, relativne gustoće 0,9, tališta -31 °C, a vrelišta 145 °C.
Nalazi se u katranu kamenog ugljena i među proizvodima preradbe nafte.
Utjecajem svjetlosti, topline ili katalizatora (ili samo zagrijavanjem) lako se polimerizira u staklastu masu – polistiren (poznatiji kao stiropor). Stiren je veoma važan međuproizvod u proizvodnji vrlo važnog sintetičkog materijala polistirena (stiropora).
Reakcijom s butadienom nastaje umjetni kaučuk.
Nadražuje kožu, nos, grlo i oči, uzrokuje depresiju, mučninu i slabost mišića. Dulje udisanje zraka zagađenoga parama stirena može biti opasno po zdravlje.
Dobivanje
Pripravlja se dehidrogeniranjem etilbenzena, koji se pripravlja reakcijom benzena i etilena, koji se pak dobivaju iz nafte.
Industrijska proizvodnja polisitrena započela je kasnih 1930-ih godina, a naglo se povećala za II. svj. rata zbog važnosti stirena kao komponente u proizvodnji sintetskih guma.
Uporaba
Stiren služi kao ishodni materijal (monomer) u proizvodnji važnih polimernih materijala kao što su obični, žilavi i pjenasti polistiren, kopolimer s akrilonitrilom (SAN) i terpolimer s akrilonitrilom i butadienom (ABS) te sintetski kaučuk (polistiren).
Također se upotrebljava u proizvodnji kozmetičkih pripravaka i nezasićenih poliesterskih smola.
Izvori
- Hrvatska enciklopedija, Broj 10 (Sl-To), str. 255.. Za izdavača: Leksikografski zavod Miroslav Krleža, Zagreb 2008.g. ISBN 978-953-6036-40-0