More actions
Bot: Automatski unos stranica |
m file->datoteka |
||
Nije prikazana jedna međuinačica | |||
Redak 1: | Redak 1: | ||
<!--'''Kodon'''-->[[ | <!--'''Kodon'''-->[[Datoteka:RNA-codons.png|thumb|Niz kodona u dijelu molekule glasničke RNK. Svaki se kodon sastoji od triju nukleotida, koje obično odgovaraju jednoj aminokiselini. Nukleotide označene slovima A, U, G i C. Ovo je glasnička RNK koja koristi U ([[uracil]]). DNK koristi T ([[timin]]). Ova molekula glasničke RNK instruirat će [[ribosom]] kad bude vrijeme sintetizirati bjelančevinu prema ovom kodu.]] | ||
'''Kodon''' je niz triju [[nukleotid]]a koji se nalazi na molekuli [[glasnička RNK|glasničke RNK]]. Određuje položaj određene [[aminokiselina|aminokiseline]] u procesu [[sinteza bjelančevina|sinteze]] [[bjelančevina]]<ref name="hinus">Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. [http://www.hinus.hr/wp-content/knjige/2011/10/SKOLSKI-LEKSIKON-BIOLOGIJE-S-PITANJIMA-ZA-MATURU-I-PRIJEMNE.pdf Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne] (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, {{ISBN|978-953-6904-26-6}}, str. 68</ref> u stanici, čime djeluju kao jedinica [[genska uputa|genetičkoga kodiranja]]. | '''Kodon''' je niz triju [[nukleotid]]a koji se nalazi na molekuli [[glasnička RNK|glasničke RNK]]. Određuje položaj određene [[aminokiselina|aminokiseline]] u procesu [[sinteza bjelančevina|sinteze]] [[bjelančevina]]<ref name="hinus">Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. [http://www.hinus.hr/wp-content/knjige/2011/10/SKOLSKI-LEKSIKON-BIOLOGIJE-S-PITANJIMA-ZA-MATURU-I-PRIJEMNE.pdf Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne] (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, {{ISBN|978-953-6904-26-6}}, str. 68</ref> u stanici, čime djeluju kao jedinica [[genska uputa|genetičkoga kodiranja]]. | ||
Ovi su nukleotidi uzastopni.<ref name="HE-kodon">{{ | Ovi su nukleotidi uzastopni.<ref name="HE-kodon">{{Citiranje weba|title=kodon|url=http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=32214|work=Hrvatska enciklopedija|publisher=Leksikografski zavod Miroslav Krleža|accessdate=26. veljače 2015.}}</ref> Svaka trojka nukleotida prepisana s DNK na glasničku RNK naziva se kodon ili kod<ref name="hinus-genetička uputa">Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. [http://www.hinus.hr/wp-content/knjige/2011/10/SKOLSKI-LEKSIKON-BIOLOGIJE-S-PITANJIMA-ZA-MATURU-I-PRIJEMNE.pdf Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne] (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, {{ISBN|978-953-6904-26-6}}, str. 46-47</ref> i predstavlja osnovnu jedinicu genskog koda.<ref name="HE-genski kod">{{Citiranje weba|title=genski kôd|url=http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?ID=21607|work=Hrvatska enciklopedija|publisher=Leksikografski zavod Miroslav Krleža|accessdate=26. veljače 2015.}}</ref> | ||
Kodone u procesima sinteze bjelančevina dijelimo na:<ref name="HE-kodon"/> | Kodone u procesima sinteze bjelančevina dijelimo na:<ref name="HE-kodon"/> | ||
Redak 13: | Redak 13: | ||
{| class="wikitable" style="border:none; background:none; text-align:center;" | {| class="wikitable" style="border:none; background:none; text-align:center;" | ||
| Biokemijska svojstva aminokiselina | | Biokemijska svojstva aminokiselina | ||
| style="background-color:#ffe75f; width: 50px;" | Nepolarna [[ | | style="background-color:#ffe75f; width: 50px;" | Nepolarna [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
| style="background-color:#b3dec0; width: 50px;" | Polarna [[ | | style="background-color:#b3dec0; width: 50px;" | Polarna [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
| style="background-color:#bbbfe0; width: 50px;" | Bazična [[ | | style="background-color:#bbbfe0; width: 50px;" | Bazična [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
| style="background-color:#f8b7d3; width: 50px;" | Kisela ↓ | | style="background-color:#f8b7d3; width: 50px;" | Kisela ↓ | ||
| style="border:none; background:none; width: 100px;" | | | style="border:none; background:none; width: 100px;" | | ||
Redak 23: | Redak 23: | ||
===Standardna tablica RNA kodona === | ===Standardna tablica RNA kodona === | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ Standardni genetski kod<ref name="RNA kodon table">{{ | |+ Standardni genetski kod<ref name="RNA kodon table">{{Citiranje weba|url=http://sites.science.oregonstate.edu/genbio/otherresources/aminoacidtranslation.htm|title=Amino Acid Translation Table|publisher=Oregon State University|access-date=2 December 2020|archive-date=29 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200529000711/http://sites.science.oregonstate.edu/genbio/otherresources/aminoacidtranslation.htm|url-status=live}}</ref><ref>{{Citiranje weba|url=https://www.nature.com/scitable/topicpage/the-information-in-dna-determines-cellular-function-6523228/|title=The Information in DNA Determines Cellular Function via Translation|website=Scitable|publisher=Nature|access-date=5 December 2020|archive-date=23 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170923100645/http://www.nature.com/scitable/topicpage/the-information-in-dna-determines-cellular-function-6523228|url-status=live}}</ref> | ||
! rowspan=2 | Prvi nukleotid | ! rowspan=2 | Prvi nukleotid | ||
! colspan=8 | Drugi nukleotid | ! colspan=8 | Drugi nukleotid | ||
Redak 36: | Redak 36: | ||
! rowspan=4 | U | ! rowspan=4 | U | ||
| UUU | | UUU | ||
|rowspan=2 style="background-color:#ffe75f" | (Phe/F) [[Fenilalanin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#ffe75f" | (Phe/F) [[Fenilalanin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
| UCU | | UCU | ||
|rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
| UAU | | UAU | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Tyr/Y) [[Tirozin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Tyr/Y) [[Tirozin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
| UGU | | UGU | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Cys/C) [[Cistein]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Cys/C) [[Cistein]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
! U | ! U | ||
|- | |- | ||
Redak 52: | Redak 52: | ||
|- | |- | ||
| UUA | | UUA | ||
|rowspan=6 style="background-color:#ffe75f" | (Leu/L) [[Leucin]] [[ | |rowspan=6 style="background-color:#ffe75f" | (Leu/L) [[Leucin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
| UCA | | UCA | ||
| UAA | | UAA | ||
Redak 65: | Redak 65: | ||
| style="background-color:#B0B0B0;" | [[Završni kodon|Stop]] | | style="background-color:#B0B0B0;" | [[Završni kodon|Stop]] | ||
| UGG | | UGG | ||
| style="background-color:#ffe75f;" | (Trp/W) [[Triptofan]] [[ | | style="background-color:#ffe75f;" | (Trp/W) [[Triptofan]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
! G | ! G | ||
|- | |- | ||
Redak 72: | Redak 72: | ||
| CUU | | CUU | ||
| CCU | | CCU | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Pro/P) [[Prolin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Pro/P) [[Prolin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
| CAU | | CAU | ||
|rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (His/H) [[Histidin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (His/H) [[Histidin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
|CGU | |CGU | ||
|rowspan=4 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
! U | ! U | ||
|- | |- | ||
Redak 88: | Redak 88: | ||
|CCA | |CCA | ||
|CAA | |CAA | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Gln/Q) [[Glutamin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Gln/Q) [[Glutamin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
|CGA | |CGA | ||
! A | ! A | ||
Redak 101: | Redak 101: | ||
! rowspan="4" | A | ! rowspan="4" | A | ||
|AUU | |AUU | ||
|rowspan=3 style="background-color:#ffe75f" | (Ile/I) [[Izoleucin]] [[ | |rowspan=3 style="background-color:#ffe75f" | (Ile/I) [[Izoleucin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|ACU | |ACU | ||
|rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Thr/T) [[Treonin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Thr/T) [[Treonin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
|AAU | |AAU | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Asn/N) [[Asparagin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Asn/N) [[Asparagin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
|AGU | |AGU | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
! U | ! U | ||
|- | |- | ||
Redak 119: | Redak 119: | ||
|ACA | |ACA | ||
|AAA | |AAA | ||
|rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Lys/K) [[Lizin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Lys/K) [[Lizin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
|AGA | |AGA | ||
|rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
! A | ! A | ||
|- | |- | ||
|AUG | |AUG | ||
| style="background-color:#ffe75f;" | (Met/M) [[Metionin]] [[ | | style="background-color:#ffe75f;" | (Met/M) [[Metionin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|ACG | |ACG | ||
|AAG | |AAG | ||
Redak 134: | Redak 134: | ||
! rowspan="4" | G | ! rowspan="4" | G | ||
|GUU | |GUU | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Val/V) [[Valin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Val/V) [[Valin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|GCU | |GCU | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Ala/A) [[Alanin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Ala/A) [[Alanin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|GAU | |GAU | ||
|rowspan=2 style="background-color:#f8b7d3" | (Asp/D) [[Asparaginska kiselina]] ↓ | |rowspan=2 style="background-color:#f8b7d3" | (Asp/D) [[Asparaginska kiselina]] ↓ | ||
|GGU | |GGU | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Gly/G) [[Glicin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Gly/G) [[Glicin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
! U | ! U | ||
|- | |- | ||
Redak 166: | Redak 166: | ||
===Inverzna tablica RNA kodona === | ===Inverzna tablica RNA kodona === | ||
{| class="wikitable" style="vertical-align:top;" | {| class="wikitable" style="vertical-align:top;" | ||
|+ Inverzna tablica za standardni genetski kod<ref name="iupac">{{ | |+ Inverzna tablica za standardni genetski kod<ref name="iupac">{{Citiranje weba|url=http://publications.iupac.org/pac/1974/pdf/4003x0277.pdf|title=Abbreviations and Symbols for Nucleic Acids, Polynucleotides and Their Constituents|author=IUPAC—IUB Commission on Biochemical Nomenclature|publisher=International Union of Pure and Applied Chemistry|access-date=5 December 2020}}</ref> | ||
|- | |- | ||
! Aminokiselina!! DNA kodoni !! Skraćeno | ! Aminokiselina!! DNA kodoni !! Skraćeno | ||
Redak 257: | Redak 257: | ||
===Standardna tablica DNA kodona === | ===Standardna tablica DNA kodona === | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ Standardni genetski kod<ref group="note">Glavna razlika između DNA i RNA je da je DNA baza [[timin]] (T) unutar RNA zamjenjena [[uracil]]om (U). To je jedina razlika u tablicama DNA i RNA kodona</ref><ref>{{ | |+ Standardni genetski kod<ref group="note">Glavna razlika između DNA i RNA je da je DNA baza [[timin]] (T) unutar RNA zamjenjena [[uracil]]om (U). To je jedina razlika u tablicama DNA i RNA kodona</ref><ref>{{Citiranje weba|url=https://sphweb.bumc.bu.edu/otlt/MPH-Modules/PH/DNA-Genetics/DNA-Genetics3.html|title=Genes|website=DNA, Genetics, and Evolution|publisher=Boston University|access-date=10 December 2020|archive-date=28 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428050259/http://sphweb.bumc.bu.edu/otlt/MPH-Modules/PH/DNA-Genetics/DNA-Genetics3.html|url-status=live}}</ref> | ||
! rowspan=2 | Prvi nukleotid | ! rowspan=2 | Prvi nukleotid | ||
! colspan=8 | Drugi nukleotid | ! colspan=8 | Drugi nukleotid | ||
Redak 269: | Redak 269: | ||
! rowspan=4 | T | ! rowspan=4 | T | ||
| TTT | | TTT | ||
|rowspan=2 style="background-color:#ffe75f" | (Phe/F) [[Fenilalanin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#ffe75f" | (Phe/F) [[Fenilalanin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
| TCT | | TCT | ||
|rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
| TAT | | TAT | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Tyr/Y) [[Tirozin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Tyr/Y) [[Tirozin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
| TGT | | TGT | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Cys/C) [[Cistein]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Cys/C) [[Cistein]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
! T | ! T | ||
|- | |- | ||
Redak 285: | Redak 285: | ||
|- | |- | ||
| TTA | | TTA | ||
|rowspan=6 style="background-color:#ffe75f" | (Leu/L) [[Leucin]] [[ | |rowspan=6 style="background-color:#ffe75f" | (Leu/L) [[Leucin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
| TCA | | TCA | ||
| TAA | | TAA | ||
Redak 298: | Redak 298: | ||
| style="background-color:#B0B0B0;" | [[Završni kodon|Stop]] | | style="background-color:#B0B0B0;" | [[Završni kodon|Stop]] | ||
| TGG | | TGG | ||
| style="background-color:#ffe75f;" | (Trp/W) [[Triptofan]] [[ | | style="background-color:#ffe75f;" | (Trp/W) [[Triptofan]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
! G | ! G | ||
|- | |- | ||
Redak 305: | Redak 305: | ||
| CTT | | CTT | ||
| CCT | | CCT | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Pro/P) [[Prolin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Pro/P) [[Prolin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
| CAT | | CAT | ||
|rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (His/H) [[Histidin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (His/H) [[Histidin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
|CGT | |CGT | ||
|rowspan=4 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
! T | ! T | ||
|- | |- | ||
Redak 321: | Redak 321: | ||
|CCA | |CCA | ||
|CAA | |CAA | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Gln/Q) [[Glutamin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Gln/Q) [[Glutamin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
|CGA | |CGA | ||
! A | ! A | ||
Redak 334: | Redak 334: | ||
! rowspan="4" | A | ! rowspan="4" | A | ||
|ATT | |ATT | ||
|rowspan=3 style="background-color:#ffe75f" | (Ile/I) [[Izoleucin]] [[ | |rowspan=3 style="background-color:#ffe75f" | (Ile/I) [[Izoleucin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|ACT | |ACT | ||
|rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Thr/T) [[Treonin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#b3dec0" | (Thr/T) [[Treonin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
|AAT | |AAT | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Asn/N) [[Asparagin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Asn/N) [[Asparagin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
|AGT | |AGT | ||
|rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#b3dec0" | (Ser/S) [[Serin]] [[Datoteka:Dagger-14-plain.png|alt=dagger|link=]] | ||
! T | ! T | ||
|- | |- | ||
Redak 352: | Redak 352: | ||
|ACA | |ACA | ||
|AAA | |AAA | ||
|rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Lys/K) [[Lizin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Lys/K) [[Lizin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
|AGA | |AGA | ||
|rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[ | |rowspan=2 style="background-color:#bbbfe0" | (Arg/R) [[Arginin]] [[Datoteka:Double-dagger-14-plain.png|alt=double-dagger|link=]] | ||
! A | ! A | ||
|- | |- | ||
|ATG | |ATG | ||
| style="background-color:#ffe75f;" | (Met/M) [[Metionin]] [[ | | style="background-color:#ffe75f;" | (Met/M) [[Metionin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|ACG | |ACG | ||
|AAG | |AAG | ||
Redak 367: | Redak 367: | ||
! rowspan="4" | G | ! rowspan="4" | G | ||
|GTT | |GTT | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Val/V) [[Valin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Val/V) [[Valin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|GCT | |GCT | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Ala/A) [[Alanin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Ala/A) [[Alanin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
|GAT | |GAT | ||
|rowspan=2 style="background-color:#f8b7d3" | (Asp/D) [[Asparaginska kiselina]] ↓ | |rowspan=2 style="background-color:#f8b7d3" | (Asp/D) [[Asparaginska kiselina]] ↓ | ||
|GGT | |GGT | ||
|rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Gly/G) [[Glicin]] [[ | |rowspan=4 style="background-color:#ffe75f" | (Gly/G) [[Glicin]] [[Datoteka:Up-arrow-14.png|alt=Up-arrow|link=]] | ||
! T | ! T | ||
|- | |- |
Posljednja izmjena od 29. travanj 2022. u 21:23
Kodon je niz triju nukleotida koji se nalazi na molekuli glasničke RNK. Određuje položaj određene aminokiseline u procesu sinteze bjelančevina[1] u stanici, čime djeluju kao jedinica genetičkoga kodiranja. Ovi su nukleotidi uzastopni.[2] Svaka trojka nukleotida prepisana s DNK na glasničku RNK naziva se kodon ili kod[3] i predstavlja osnovnu jedinicu genskog koda.[4]
Kodone u procesima sinteze bjelančevina dijelimo na:[2]
- početni kodon: AUG – kodira aminokiselinu metionin, koja označava početak stvaranja polipeptidnoga lanca
- završni kodon (STOP-kodon), koji označava kraj stvaranja polipeptidnoga lanca, ali ne kodira ni jednu aminokiselinu jer mu ne postoji ni jedan komplementarni antikodon. Postoje 3 poznata STOP-kodona: UAG, UAA i UGA (za RNK), te TAG, TAA i TAG (za DNK).
Tablica translacije
Podrobniji članak o temi: Translacija (biologija)
Biokemijska svojstva aminokiselina | Nepolarna | Polarna | Bazična | Kisela ↓ | Kraj: stop kodon |
Standardna tablica RNA kodona
Prvi nukleotid | Drugi nukleotid | Treći nukleotid | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
U | C | A | G | ||||||
U | UUU | (Phe/F) Fenilalanin | UCU | (Ser/S) Serin | UAU | (Tyr/Y) Tirozin | UGU | (Cys/C) Cistein | U |
UUC | UCC | UAC | UGC | C | |||||
UUA | (Leu/L) Leucin | UCA | UAA | Stop | UGA | Stop | A | ||
UUG | UCG | UAG | Stop | UGG | (Trp/W) Triptofan | G | |||
C | CUU | CCU | (Pro/P) Prolin | CAU | (His/H) Histidin | CGU | (Arg/R) Arginin | U | |
CUC | CCC | CAC | CGC | C | |||||
CUA | CCA | CAA | (Gln/Q) Glutamin | CGA | A | ||||
CUG | CCG | CAG | CGG | G | |||||
A | AUU | (Ile/I) Izoleucin | ACU | (Thr/T) Treonin | AAU | (Asn/N) Asparagin | AGU | (Ser/S) Serin | U |
AUC | ACC | AAC | AGC | C | |||||
AUA | ACA | AAA | (Lys/K) Lizin | AGA | (Arg/R) Arginin | A | |||
AUG | (Met/M) Metionin | ACG | AAG | AGG | G | ||||
G | GUU | (Val/V) Valin | GCU | (Ala/A) Alanin | GAU | (Asp/D) Asparaginska kiselina ↓ | GGU | (Gly/G) Glicin | U |
GUC | GCC | GAC | GGC | C | |||||
GUA | GCA | GAA | (Glu/E) Glutaminska kiselina ↓ | GGA | A | ||||
GUG | GCG | GAG | GGG | G |
Inverzna tablica RNA kodona
Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | |
---|---|---|---|---|---|---|
Ala, A | GCU, GCC, GCA, GCG | GCN | Ile, I | AUU, AUC, AUA | AUH | |
Arg, R | CGU, CGC, CGA, CGG; AGA, AGG | CGN, AGR; ili CGY, MGR |
Leu, L | CUU, CUC, CUA, CUG; UUA, UUG | CUN, UUR; ili CUY, YUR | |
Asn, N | AAU, AAC | AAY | Lys, K | AAA, AAG | AAR | |
Asp, D | GAU, GAC | GAY | Met, M | AUG | ||
Asn ili Asp, B | AAU, AAC; GAU, GAC | RAY | Phe, F | UUU, UUC | UUY | |
Cys, C | UGU, UGC | UGY | Pro, P | CCU, CCC, CCA, CCG | CCN | |
Gln, Q | CAA, CAG | CAR | Ser, S | UCU, UCC, UCA, UCG; AGU, AGC | UCN, AGY | |
Glu, E | GAA, GAG | GAR | Thr, T | ACU, ACC, ACA, ACG | ACN | |
Gln ili Glu, Z | CAA, CAG; GAA, GAG | SAR | Trp, W | UGG | ||
Gly, G | GGU, GGC, GGA, GGG | GGN | Tyr, Y | UAU, UAC | UAY | |
His, H | CAU, CAC | CAY | Val, V | GUU, GUC, GUA, GUG | GUN | |
START | AUG | STOP | UAA, UGA, UAG | URA, UAR |
Standardna tablica DNA kodona
Prvi nukleotid | Drugi nukleotid | Treći nukleotid | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
T | C | A | G | ||||||
T | TTT | (Phe/F) Fenilalanin | TCT | (Ser/S) Serin | TAT | (Tyr/Y) Tirozin | TGT | (Cys/C) Cistein | T |
TTC | TCC | TAC | TGC | C | |||||
TTA | (Leu/L) Leucin | TCA | TAA | Stop | TGA | Stop | A | ||
TTG | TCG | TAG | Stop | TGG | (Trp/W) Triptofan | G | |||
C | CTT | CCT | (Pro/P) Prolin | CAT | (His/H) Histidin | CGT | (Arg/R) Arginin | T | |
CTC | CCC | CAC | CGC | C | |||||
CTA | CCA | CAA | (Gln/Q) Glutamin | CGA | A | ||||
CTG | CCG | CAG | CGG | G | |||||
A | ATT | (Ile/I) Izoleucin | ACT | (Thr/T) Treonin | AAT | (Asn/N) Asparagin | AGT | (Ser/S) Serin | T |
ATC | ACC | AAC | AGC | C | |||||
ATA | ACA | AAA | (Lys/K) Lizin | AGA | (Arg/R) Arginin | A | |||
ATG | (Met/M) Metionin | ACG | AAG | AGG | G | ||||
G | GTT | (Val/V) Valin | GCT | (Ala/A) Alanin | GAT | (Asp/D) Asparaginska kiselina ↓ | GGT | (Gly/G) Glicin | T |
GTC | GCC | GAC | GGC | C | |||||
GTA | GCA | GAA | (Glu/E) Glutaminska kiselina ↓ | GGA | A | ||||
GTG | GCG | GAG | GGG | G |
Inverzna tablica DNA kodona
Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | |
---|---|---|---|---|---|---|
Ala, A | GCT, GCC, GCA, GCG | GCN | Ile, I | ATT, ATC, ATA | ATH | |
Arg, R | CGT, CGC, CGA, CGG; AGA, AGG | CGN, AGR; ili CGY, MGR |
Leu, L | CTT, CTC, CTA, CTG; TTA, TTG | CTN, TTR; ili CTY, YTR | |
Asn, N | AAT, AAC | AAY | Lys, K | AAA, AAG | AAR | |
Asp, D | GAT, GAC | GAY | Met, M | ATG | ||
Asn ili Asp, B | AAT, AAC; GAT, GAC | RAY | Phe, F | TTT, TTC | TTY | |
Cys, C | TGT, TGC | TGY | Pro, P | CCT, CCC, CCA, CCG | CCN | |
Gln, Q | CAA, CAG | CAR | Ser, S | TCT, TCC, TCA, TCG; AGT, AGC | TCN, AGY | |
Glu, E | GAA, GAG | GAR | Thr, T | ACT, ACC, ACA, ACG | ACN | |
Gln ili Glu, Z | CAA, CAG; GAA, GAG | SAR | Trp, W | TGG | ||
Gly, G | GGT, GGC, GGA, GGG | GGN | Tyr, Y | TAT, TAC | TAY | |
His, H | CAT, CAC | CAY | Val, V | GTT, GTC, GTA, GTG | GTN | |
START | ATG | STOP | TAA, TGA, TAG | TRA, TAR |
Vidi
- Genska uputa (genski kod)
- Genska karta
Bilješke
Izvori
- ↑ Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, ISBN 978-953-6904-26-6, str. 68
- ↑ 2,0 2,1 "kodon". Hrvatska enciklopedija. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=32214 Pristupljeno 26. veljače 2015.
- ↑ Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, ISBN 978-953-6904-26-6, str. 46-47
- ↑ "genski kôd". Hrvatska enciklopedija. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?ID=21607 Pristupljeno 26. veljače 2015.
- ↑ "Amino Acid Translation Table". Oregon State University. Inačica izvorne stranice arhivirana 29. svibanj 2020.. http://sites.science.oregonstate.edu/genbio/otherresources/aminoacidtranslation.htm Pristupljeno 2. prosinac 2020.
- ↑ "The Information in DNA Determines Cellular Function via Translation". Nature. Inačica izvorne stranice arhivirana 23. rujan 2017.. https://www.nature.com/scitable/topicpage/the-information-in-dna-determines-cellular-function-6523228/ Pristupljeno 5. prosinac 2020.
- ↑ 7,0 7,1 IUPAC—IUB Commission on Biochemical Nomenclature. "Abbreviations and Symbols for Nucleic Acids, Polynucleotides and Their Constituents". International Union of Pure and Applied Chemistry. http://publications.iupac.org/pac/1974/pdf/4003x0277.pdf Pristupljeno 5. prosinac 2020.
- ↑ "Genes". Boston University. Inačica izvorne stranice arhivirana 28. travanj 2020.. https://sphweb.bumc.bu.edu/otlt/MPH-Modules/PH/DNA-Genetics/DNA-Genetics3.html Pristupljeno 10. prosinac 2020.