Ribonukleinska kiselina

Pregib u obliku ukosnice u molekuli pre-mRNA. Istaknute su nukleobaze (zeleno) i riboza-fosfatna okosnica (plavo). Primijetite da je riječ o jednolančanoj RNA koja se presavija i međusobno povezuje.

Ribonukleinska kiselina (simbol RNA), biološki važan tip molekula koji se sastoji od dugih kovalentno vezanih jedinica nukleotida. Svaki se nukleotid sastoji od dušične baze, šećera riboze (pentoze) i fosfatne skupine. RNA je veoma slična DNA, ali se od nje razlikuje u nekoliko važnih strukturnih detalja. RNA u stanicama sastoji se od jednog lanca dok je DNA dvolančana (dvostruka uzvojnica); dok nukleotide RNA čine riboza i uracil, DNA se sastoji od deoksiriboze i timina.

RNA nastaje transkripcijom DNA s pomoću enzimâ koji se nazivaju polimeraze RNA, a dalje se procesira preko drugih enzima. Uloga je RNA u sintezi bjelančevina nezamjenjiva. U tom procesu vrsta RNA koja se naziva transportna RNA (tRNA) prenosi informacije sadržane u vidu aminokiselina s DNA na strukture koje se nazivaju ribosomi. Ovi ribosomi su načinjeni od bjelančevina i ribosomske RNA, koji zajedno formiraju molekularni stroj za čitanje prijenosne RNA i prevođenje informacije koje ona prenosi u bjelančevine. Postoji mnogo vrsta RNA s različitim ulogama: od određenih reguliranja ekspresije pojedinog gena do sačinjavanja genoma većine virusa.

Struktura

Sinteza RNA obično se katalizira djelovanjem enzima polimeraze RNA, rabeći DNA kao kalup, što je proces poznat kao transkripcija. Pokretanje trankripcije uređuje vezivanje enzima na sekvenciju promotora u DNA (obično se nalazi iznad gena u uzvojnici). Dvostruka uzvojnica DNA odmotava se djelovanjem enzima helikaze. Enzim zatim napreduje u pravcu kalupa u smjeru od 3' prema 5' vezi, sintetizirajući komplementarnu molekulu RNA s izduženjem u smjeru od 5' prema 3' vezi. Sekvencija DNA također određuje kada će se dogoditi prekid sinteze RNA. Molekule RNA često se mogu izmijeniti nakon transkripcije djelovanjem enzima.

Postoji i veliki broj polimeraza RNA koje ovise o RNA i koje koriste RNA kao svoj kalup za sintezu novih lanaca RNA. Na primjer, veliki broj virusa RNA (kao što je poliovirus) koriste ovaj tip enzima za repliciranje svojeg genetskog materijala.

DNA je građena od dva polinukleotidna lanca, za razliku od RNA koja je građena od jednog niza nukleotida. Manjim su dijelom u staničnoj jezgri, a više ju nalazimo u ribosomima i citoplazmi.

Vrste RNA

Vrste RNA su:

1. prijenosna ili transportna RNA (tRNA) (engl. transfer: prijenos), kroz citoplazmu prenosi odgovarajuću aminokiselinu do glasničke RNA na ribosomu
2. ribosomska RNA ili ribosomalna RNA (rRNA), zajedno s proteinima izgrađuje ribosome
3. glasnička RNA ili informacijska RNA (mRNA / gRNA / iRNA)) (engl. messenger: glasnik), iz jezgre izlazi u citoplazmu na ribosome s uputom za sintezu proteina

Osim staničnih ribonukleinskih kiselina postoje i virusne RNA koje služe virusima za umnožavanje unutar živog domaćina.

RNA ne mora biti dio stanice ili virusa, nego se može pronaći i kao satelitna RNA koja uzrokuje bolesti u biljaka, ali za umnožavanje je potreban virus pomagač koji će umnožiti satelitnu RNA. Zanimljivo je to što satelitna RNA ne sadrži ni jedan gen tako da nema uputu za sintezu bjelančevina.

Još jedna gola RNA jest i viroid. To je prstenasta molekula RNA koja uzrokuje bolesti u biljaka. Prenosi se s biljke na biljku dodirom.

Vidi

• mala jezgrena RNA

Referencije

]]}},

Franjić, Jozo; Škvorc, Željko; Trinajstić, Ivo. {{

1. if:

||

Morate navesti naslov = i url = dok rabite {{[[Predložak:Citiranje web},

|Citiranje web},

]]}},

Genetika. Medicinski priručnik za pacijente, pod pokroviteljstvom Hrvatskog liječničkog zbora u suradnji s farmaceutskom tvrtkom MSD

Nedovršeni članak Ribonukleinska kiselina koji govori o kemiji treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima uređivanja Hrvatske internetske enciklopedije.