Prvenstvo Jugoslavije u košarci

Košarka je u bivšoj Jugoslaviji bila uz nogomet jedan od najpopularnijih sportova, a važnu ulogu su igrali i hrvatski klubovi kao što su Cibona iz Zagreba, Split i Zadar, a najuspješniji klubovi iz ostalih krajeva bivše Jugoslavije su bili Crvena zvezda, Partizan i OKK iz Beograda, Olimpija iz Ljubljane, te Bosna iz Sarajeva.

Prvo prvenstvo Jugoslavije za klubove se održalo 1940. godine, a tijekom vremena je postalo najjače košarkaško prvenstvo u Europi. Prvenstvo 1945. godine su odigrale momčadi vojnih selekcija, a potom je prvenstvo postalo za klubove. U sezonama 1946., 1947., 1948., 1952. i 1953. su prvo igrana republička prvenstva, pa potom završnica prvenstva, a u ostalim sezonama se igrala normalna liga. Do 1967. se igralo tokom kalendarske godine, a od 1967./68. se prešlo na sustav proljeće/jesen, te su svi klubovi morali igrati u dvoranama, za razliku od prijašnjih godina, kada se moglo igrati i na otvorenim igralištima.

Od sezone 1981/82. prvak bi se odlučivao doigravanjem u između najboljih momčadi u ligaškom dijelu prvenstva, a kao zanimljivost valja navesti da je u doigravanju, pored plasiranih momčadi iz prve lige, sudjelovao i prvak druge lige (1.B lige), tako da je teoretski, prvak druge lige iste godine mogao postati i državnim prvakom.

Pregled po sezonama

sezona (mjesto) 1	broj klubova 2	prvak	rez. finala 3	doprvak	prvoplasirani	drugoplasirani	trećeplasirani
		doigravanje / majstorica			Liga / završnica po liga sustavu
Prvenstvo Kraljevine Jugoslavije - prvenstvo sokolskih društava
1940. Borovo - Vukovar	6	Zagreb II	45:12	Sušak (Sušak - Rijeka)
Prvenstvo vojnih selekcija
1945. Subotica	5	Jugoslavenska narodna armija	21:18	Srbija
Prvenstvo FNRJ / SFRJ
1946. Beograd	8				Crvena Zvezda Beograd	Zadar	Egyseg Novi Sad
1947. Zagreb	5				Crvena Zvezda Beograd	Zadar	Partizan Beograd
1948. Beograd	6				Crvena Zvezda Beograd	Proleter Zrenjanin	Jedinstvo Zagreb
1949.	10				Crvena Zvezda Beograd	Partizan Beograd	Mladost Zagreb
1950.	10				Crvena Zvezda Beograd	Partizan Beograd	Železničar Ljubljana
1951.	12				Crvena Zvezda Beograd	Partizan Beograd	Mladost Zagreb
1952.	4				Crvena Zvezda Beograd	Proleter Zrenjanin	Partizan Beograd
1953.	4				Crvena Zvezda Beograd	AŠK Ljubljana	Lokomotiva Zagreb
1954.	12				Crvena Zvezda Beograd	Mladost Zagreb	Proleter Zrenjanin
1955.	10				Crvena Zvezda Beograd	Proleter Zrenjanin	Partizan Beograd
1956.	10				Proleter Zrenjanin	Olimpija Ljubljana	Partizan Beograd
1957.	10				Olimpija Ljubljana	Proleter Zrenjanin	Crvena Zvezda Beograd
1958.	10				OKK Beograd	Olimpija Ljubljana	Crvena Zvezda Beograd
1959.	10				Olimpija Ljubljana	Crvena Zvezda Beograd	Željezničar Karlovac
1960.	10				OKK Beograd	Olimpija Ljubljana	Zadar
1961.	10				Olimpija Ljubljana	Lokomotiva Zagreb	OKK Beograd
1962.	10				Olimpija Ljubljana	OKK Beograd	Zadar
1963.	10				OKK Beograd	Partizan Beograd	Olimpija Ljubljana
1964.	10				OKK Beograd	Zadar	Crvena Zvezda Beograd
1965.	12				Zadar	Olimpija Ljubljana	OKK Beograd
1966.	12				Olimpija Ljubljana	Partizan Beograd	Zadar
1967.	12				Zadar	Olimpija Ljubljana	Crvena Zvezda Beograd
1967./68.	12				Zadar	Olimpija Ljubljana	Crvena Zvezda Beograd
1968./69.	12				Crvena Zvezda Beograd	Olimpija Ljubljana	Jugoplastika Split
1969./70.	12				Olimpija Ljubljana	Crvena Zvezda Beograd	Jugoplastika Split
1970./71.	12				Jugoplastika Split	Lokomotiva Zagreb	Crvena Zvezda Beograd
1971./72. Ljubljana	12	Crvena Zvezda Beograd	75:70	Jugoplastika Split	Crvena Zvezda Beograd	Jugoplastika Split	Lokomotiva Zagreb
1972./73.	14				Radnički Beograd	Crvena Zvezda Beograd	Partizan Beograd
1973./74.	14				Zadar	Jugoplastika Split	Crvena Zvezda Beograd
1974./75.	14				Zadar	Jugoplastika Split	Partizan Beograd
1975./76.	14				Partizan Beograd	Jugoplastika Split	Bosna Sarajevo
1976./77. Beograd	14	Jugoplastika Split	98:96	Bosna Sarajevo	Jugoplastika Split	Bosna Sarajevo	Partizan Beograd
1977./78.	14				Bosna Sarajevo	Partizan Beograd	Jugoplastika Split
1978./79.	12				Partizan Beograd	Jugoplastika Split	Cibona Zagreb
1979./80.	12				Bosna Sarajevo	Jugoplastika Split	Cibona Zagreb
1980./81.	12				Partizan Beograd	Cibona Zagreb	Zadar
1981./82.	12	Cibona Zagreb	112:108, 89:75	Partizan Beograd	Partizan Beograd	Cibona Zagreb	Crvena Zvezda Beograd
1982./83. 4	12	Bosna Sarajevo 4	98:103, 96:84, 82:83, 20:0 bb	Šibenka Šibenik 4	Šibenka Šibenik	Partizan Beograd	Bosna Sarajevo
1983./84.	12	Cibona Zagreb	78:76, 79:87, 72:71	Crvena Zvezda Beograd	Cibona Zagreb	Crvena Zvezda Beograd	Zadar
1984./85.	12	Cibona Zagreb	97:88, 89:92, 119:106	Crvena Zvezda Beograd	Cibona Zagreb	Crvena Zvezda Beograd	Zadar
1985./86.	12	Zadar	70:84, 84:73, 111:110	Cibona Zagreb	Cibona Zagreb	Zadar	Budućnost Titograd
1986./87.	12	Partizan Beograd	78:73, 89:88	Crvena Zvezda Beograd	Cibona Zagreb	Partizan Beograd	Jugoplastika Split
1987./88.	12	Jugoplastika Split	101:79, 80:86, 88:67	Partizan Beograd	Jugoplastika Split	Cibona Zagreb	Partizan Beograd
1988./89.	12	Jugoplastika Split	74:73, 75:70	Partizan Beograd	Partizan Beograd	Jugoplastika Split	Bosna Sarajevo
1989./90.	12	Jugoplastika Split	98:70, 67:69, 93:63, 113:89	Crvena Zvezda Beograd	Jugoplastika Split	Crvena Zvezda Beograd	Zadar
1990./91.	12	POP 84 Split	85:74, 95:91, 86:64	Partizan Beograd	POP 84 Split	Partizan Beograd	Cibona Zagreb
krnja SFRJ, bez Hrvatske i Slovenije
1991./92.	12	Partizan Beograd	104:81, 92:81, 92:75	Crvena zvezda Beograd	Partizan Beograd	Crvena zvezda Beograd	Rabotnički Skoplje

Podebljano su označeni prvaci za godinu
¹ mjesto odigravanja završnice prvenstva ili majstorice
² broj klubova u ligaškom dijelu prvenstva, ne uključuje klubove eliminirane u republičkim prvenstvima ili momčadi iz B lige koje su stekle pravo nastupa u doigravanju
³ podebljano je označen rezultat koji je prvak ostvario kao domačin; kurzivom je ostvaren rezultat na neutralnom terenu, normalne debljine je rezultat ostvaren u gostima
⁴ Političkom odlukom je poništena treća utakmica finala (suprotno pravilima Williama Jonesa, prema kojima je utakmica završila rezultatom kojim je završila i nikakva naknadna odluka ne smije to mijenjati), te je tako Šibenci oduzet naslov prvaka, a dodijeljen Bosni (čija se momčad pojavila na novoj utakmici koju je organizirao KSJ)

Momčadi po uspješnosti

klub	bivši nazivi	sjedište	prvak	doprvak	ukupno
Ukupno prvaci i doprvaci (1940. - 1991.)
Crvena Zvezda		Beograd	12	7	19
Olimpija	AŠK	Ljubljana	6	8	14
Split	Jugoplastika POP 84	Split	6	6	12
Zadar		Zadar	6	3	9
Partizan		Beograd	4	10	14
OKK		Beograd	4	1	5
Cibona	Lokomotiva	Zagreb	3	4	7
Bosna		Sarajevo	31	1	4
Proleter		Zrenjanin	1	4	5
Radnički		Beograd	1		1
JNA			1		1
SK Zagreb II		Zagreb	1		1
Šibenik	Šibenka	Šibenik		11	1
Mladost		Zagreb		1	1
Srbija				1	1
SK Sušak		Rijeka		1	1

¹ Političkom odlukom je poništena treća utakmica finala (suprotno pravilima Williama Jonesa, prema kojima je utakmica završila rezultatom kojim je završila i nikakva naknadna odluka ne smije to mijenjati), te je tako Šibenci oduzet naslov prvaka, a dodijeljen Bosni (čija se momčad pojavila na novoj utakmici koju je organizirao KSJ). Skrižaljka pokazuje stanje sukladno pravilima Williama Jonesa.

Klubovi koji nisu bili ni prvaci ni doprvaci, a osvojili su treće mjesto su:

• iz Hrvatske:
• Jedinstvo iz Zagreba
• Željezničar iz Karlovca

• iz Vojvodine:
• Egyseg iz Novog Sada

• iz Slovenije
• Železničar iz Ljubljane

• Budućnost iz Podgorice

Uspješnost po republikama i pokrajinama

(kad nađemo podatke o drugoplasiranom 1940., kad je prvak bilo Sokolsko društvo Zagreb II, ažurirati podatke)

republika	prvak	doprvak	ukupno	klubovi
Ukupno prvaci i doprvaci (1940. - 1991.)
SR Hrvatska	16	16	32	Split, Zadar, Cibona, Mladost, SK Zagreb II, Šibenik1, SK Sušak
SR BiH	3	1	4	Bosna 1
uža SR Srbija	21	19	40	Crvena Zvezda, Partizan, OKK Beograd, Radnički, Srbija
SR Slovenija	6	8	14	Olimpija
SAP Vojvodina	1	4	5	Proleter
SR Crna Gora	-	-	-	-
SR Makedonija	-	-	-	-
SAP Kosovo	-	-	-	-
JNA	1	-	1	JNA

¹ Političkom odlukom je poništena treća utakmica finala (suprotno pravilima Williama Jonesa, prema kojima je utakmica završila rezultatom kojim je završila i nikakva naknadna odluka ne smije to mijenjati), te je tako Šibenci oduzet naslov prvaka, a dodijeljen Bosni (čija se momčad pojavila na novoj utakmici koju je organizirao KSJ). Skrižaljka pokazuje stanje sukladno pravilima Williama Jonesa.

Poveznice

• Prva B košarkaška liga (Jugoslavija)
• Kup Jugoslavije u košarci
• Popis prvaka i pobjednika kupa Jugoslavije u košarci
• ABA liga
• Balkanska liga
• A-1 liga
• 1. A slovenska košarkarska liga
• Košarkaška liga Srbije
• Košarkaško prvenstvo Bosne i Hercegovine
• Opportunity Liga
• BKT Superliga

Izvori

• tablica prvenstava 1945.-1991.
• ukupna ljestvica prvenstava 1946.-1991.

Nedovršeni članak Prvenstvo Jugoslavije u košarci koji govori o košarci treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima uređivanja Hrvatske internetske enciklopedije.