Sudbeni kotar Biograd bio je jedan od sudbenih kotara (njem. Gerichtsbezirk), koji su predstavljali manje upravno-teritorijalne jedinice nekadašnje Carevine Austrije u okvirima Austro-Ugarske monarhije. Zajedno sa sudbenim kotarima Pag, Rab i Zadar činio je veću upravno-teritorijalnu jedinicu politički kotar Zadar u sastavu austrijske krunske zemlje Dalmacije. Prostirao se je 1900. godine na 183,38 km.2[1] Sjedište sudbenog kotara bilo je u Biogradu, a službeno je iskazivan i na talijanskom jeziku pod imenom Zaravecchia[2].
Stanovništvo
Godine 1900. u sudbenom je kotaru Biogradu živjelo 7.495 stanovnika[3] popisanih kao lokalno civilno stanovništvo i "stranci" (stanovništvo iz drugih dijelova carstva - "nezavičajno" (njem. Staatsfremde) bez stalnog boravka u Dalmaciji, zatečeno na licu u vrijeme popisa, koje je u popisnim kolonama bilo vjerski, ali ne i jezično raspoređeno)), te kao vojničko stanovništvo. Izjašnjavanja u smislu narodnosne pripadnosti nije bilo, a hrvatski i srpski jezik iskazani su kao jedan jezik pod službenim imenom "srpsko-hrvatski jezik" (njem. serbo-kroatisch)[2].
U odnosu na strukturu stanovništva ukupno je popisano 7.495 osoba ili 100% iz reda civilnog stanovništva, od toga lokalnog, "zemaljskog" iz Dalmacije 7.491 ili 99,94%, te "nezavičajnog" odn. iz drugih dijelova monarhije 4 osobe ili 0,05%. Vojničkoga stanovništva nije bilo.
| Sudbeni kotar Biograd | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| S.K. | stanovništvo 1900. | rimokatolici | pravoslavci | ostale vjere | njemački | hrvatski ili srpski | talijanski | ostali jezici | "nezavičajno" st. ("Staatsfremde") | bilješka | |||
| Sudbeni kotar Biograd | 7.495 | 7.465 | 30 | - | - | 7.449 | 28 | 14 | 4 | Sada je podijeljen između upravnih jedinica: grada Biograda na Moru i općina Pakoštane, Pašman, Sukošan, Sveti Filip i Jakov i Tkon (Zadarska županija). | |||
| % | 100% | 99,59% | 0,40% | - | - | 99,38% | 0,37% | 0,18% | 0,05% | ||||
Naselja
Sudbeni kotar Biograd koji je istodobno bio i općina sastojao se iz 13 naseljenih mjesta i njihovih dijelova - zaselaka (u zagradi je dat broj stanovnika s popisa od 31. prosinca 1900. godine):
| Sudbeni kotar Biograd - naselja i stanovništvo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| naseljeno mjesto | stanovništvo 1900. | rimokatolici | pravoslavci | ostale vjere | njemački | hrvatski ili srpski | talijanski | ostali jezici | "nezavičajno" st. ("Staatsfremde") | pripadajući dijelovi naselja | bilješka | ||
| Banj (Bagno) | 310 | 310 | - | - | - | 310 | - | - | - | Banj (310) | |||
| Biograd (Zaravecchia) | 1.044 | 1.016 | 28 | - | - | 1.009 | 17 | 14 | 4 | Biograd (Zaravecchia) (962), Brig (4), Bučina (16), Furlanija (3), Sveta Kate (Santa Caterina) (5), Varoš (45), Vrbica (9) | Sada se iskazuje pod imenom Biograd na Moru. | ||
| Dobropoljana | 243 | 243 | - | - | - | 243 | - | - | - | Dobropoljana (243) | |||
| Filipjakov ili Pilip Jakov (S. Filippo Giacomo) | 515 | 513 | 2 | - | - | 507 | 8 | - | - | Filipjakov ili Pilip Jakov (S. Filippo Giacomo) (515) | Sada se iskazuje pod imenom Sveti Filip i Jakov. | ||
| Gorica | 456 | 456 | - | - | - | 453 | 3 | - | - | Glavica (117), Gorica (336), Trstenik (3) | Sadrži podatke i za naselje Glavica. | ||
| Neviđane | 563 | 563 | - | - | - | 563 | - | - | - | Mrljane (111), Neviđane (452) | Sadrži podatke i za naselje Mrljane. | ||
| Pakoštane | 1.077 | 1.077 | - | - | - | 1.077 | - | - | - | Drage (219), Pakoštane (858) | Sadrži podatke i za naselje Drage. | ||
| Pašman | 876 | 876 | - | - | - | 876 | - | - | - | Bačinići (100), Barotul (Baratolo) (106), Kraj (111), Manastir ili Namastir (14), Mišulić (52), Pašman (374), Pašman Mali (119) | Sadrži podatke i za naselje Kraj. | ||
| Raštane ili Raštani | 330 | 330 | - | - | - | 330 | - | - | - | Izpod Drage (168), Raštane ili Raštani (136), Viterinci (26) | U 1948. podijeljeno na naselja Donje Raštane i Gornje Raštane. | ||
| Tkon | 635 | 635 | - | - | - | 635 | - | - | - | Tkon (635) | |||
| Turanj (Torrette) | 627 | 627 | - | - | - | 627 | - | - | - | Babac (16), Krmčine (51), Sikovo (32), Turanj (Torrette) (528) | Sadrži podatke i za naselja Sikovo i Sveti Petar na Moru. | ||
| Vrgada | 413 | 413 | - | - | - | 413 | - | - | - | Luka (62), Vrgada (351) | |||
| Ždrelac | 406 | 406 | - | - | - | 406 | - | - | - | Rubičini (40), Sokotini (48), Ždrelac (318) | |||
Literatura
- Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder; Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900. Herausgegeben von der K. K. Statistischen zentralkommission; XIV Dalmatien. Wien 1908.
- Republika Hrvatska - Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.
- Mirko Korenčić: Naselja i stanovništvo SR Hrvatske od 1857-1971, Zagreb, 1979.
Izvori
- ↑ Zeno.org Meyers Großes Konversations-Lexikon, sv. 4., Lipsko, 1905., str. 429, natuknica Dalmatien
- ↑ 2,0 2,1 Gemeindelexikon der im reichsrate vertretenen königreiche und länder; Bearbeitet auf grund der ergebnisse der Volkszählung vom 31. dezember 1900. Herausgegeben von der K. K. Statistischen zentralkommission; XIV Dalmatien. Wien 1908.
- ↑ Ante Bralić: Zadarski fin-de siècle – Političke i društvene prilike u Zadru i Dalmaciji, Časopis za suvremenu povijest, br. 3./2007., str. 732 - 733
| |||||