Barski trikonhos
Barski trikonhos je naziv za ostatke ranokršćanske crkve iz 6. stoljeća. Trikonhos je grčka riječ koja označava crkvenu građevinu s osnovom u obliku trolista, koju čine tri polukružne apside s polukalotama. [1] Nalazi se u urbanom gradskom jezgru grada Bara (naselje Topolica) i ujedno je najstariji, do sada poznati, kršćanski objekt u Crnoj Gori. [2]
Povijest
Crkva je sagrađena krajem 5. stoljeća, na ostatcima neke starije antičke građevine. To je vrijeme vladavine bizanstkog cara Justinijana. Građevina je bila spomen kapela nekog velikodostojnika s grobnicom u apsidi, kojoj je kasnije dodan vanjski narteks. Zvonik i atrij su trajali sve do 9. stoljeća, kada je crkva najvjerojatnije uništena. Očuvani zidovi te crkvene građevine dugački su oko 1 metar. Nekoliko puta su vršena arheološka istraživanja i pronađeni su fragmenti dekorativne kamene plastike i velike ranokršćanske nekropole. [3] Pretpostavlja se da je ovdje u drugoj polovici 12. stoljeća nastao i Ljetopis popa Dukljanina, najznačajnije književno-povijesno djelo srednjeg vijeka na ovim prostorima. Drugo moguće mjesto nastanka Ljetopisa je Samostan sv. Marije ratačke. Trikonhos je u blizini katoličke konkatedrale sv. Petra, [4] ali za razliku od nje, oltarom je okrenut ka istoku, što je ranokršćanski običaj koji je u pravoslavnoj crkvi do danas očuvan. Srpska pravoslavna crkva u okviru manifestacije Dani svetog Jovana Vladimira u Baru ima običaj služiti liturgiju na ovom mjestu. [5]
U blizini Bara ima još ostataka ranokršćanskih crkava. Poznata je ranokršćanska crkva Svih Svetih na Velikom Pijesku iz 6. stoljeća, [6] kao i ostatci ranokršćanske crkve u Zaljevu (5.-6. stoljeće). 25. rujna 2019. Tahir Alibašić je odlikovan od Nadvladike (Arhiepiskopa - Nadbiskupa) cetinjskog i Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija Radovića jer je životom branio zatrpavanje ostataka ranokršćanske crkve u Zaljevu. [7]
Galerija
- Barski trikonhos1.jpg
Trikonhos
- Barski trikonhos2.jpg
Pogled na crkvu iz pravca oltara, pogled s istoka na zapad
- Barski trikonhos3.jpg
Ostatci oltarske apside
- Barski trikonhos4.jpg
Ostatci ranokršćanske građevine
- Barski trikonhos5.jpg
Grobnica neke, nekada ugledne osobe, 7.-9. stoljeće, uz južni zid crkve. Gradnja je identična rimskoj grobnici iz Viminacija
- Rimski grobovi iz Viminacijuma.jpg
Rimski grobovi iz Viminacija kod Kostolca, Srbija. Stil gradnje središnjeg groba, polukružnog oblika isti je kao i kod barskog trikonhosa.
- Barski trikonhos6.jpg
Ostatci barskog trikonhosa
Izvori
- ↑ ЗНАЧЕЊЕ НЕКИХ ПОЈМОВА. http://www.pravoslavna-srbija.com/Pravoslavlje/Pojmovnik/Pojmovnik.htm
- ↑ KULTURA U BARU. https://bar.me/kultura/
- ↑ Barski TrikonhosBizantyear=. https://letovanje.crna.gora.me/item/903
- ↑ Google maps, Barski trikonhos i katedrala. https://www.google.com/maps/@42.0951646,19.0964426,146m/data=!3m1!1e3
- ↑ Дани Светог Јована Владимира у Бару. https://www.in4s.net/dani-svetog-jovana-vladimira-u-baru/
- ↑ Прослављена слава ранохришћанског храма Свих Светих на Великом Пијеску код Бара. http://www.spc.rs/sr/proslavljena_slava_ranohrishtshanskog_hrama_svih_svetih_na_velikom_pijesku_kod_bara
- ↑ Тахир Алибашић: Не треба да се свађамо и дијелимо!. https://mitropolija.com/2019/09/25/tahir-alibasic-ne-treba-da-se-svadjamo-i-dijelimo/?fbclid=IwAR0rm4rjBATIh5Mn_aDy1wRQs4-XbMwutfpI-QD3_GfFaI80iXRzhmXaI7w