Alpe

Položaj Alpa s istaknutim državnim granicama

Alpe (njem. Alpen; tal. Alpi; fra. Alpes; okc. Aups/Alps; romanš: Alps; slo. Alpe) su planinski sustav između Srednje i Južne Europe dug 1200 km, a širok oko 150 km. Najviši vrh Alpa je Mt. Blanc (4.807 m), na granici Italije i Francuske.

Središnji planinski niz izgrađuju stare kristalinske stijene, a sjeverni i južni lanci iz mezozojskih su karbonatnih stijena (vapnenci i dolomiti), koje su izdignute tzv. alpskim nabiranjem (alpskom orogenezom). Današni oblik Alpe su dobile pleistocenskom glacijacijom, a snježna granica je na visini 2700 - 2800 m.

Najveće privredno značenje imaju šume, stočarstvo i turizam. S više cestovnih i željezničkih veza preko Alpa povezane su Srednja i Južna Europa. Najduži tuneli su Simplon (20 km) i St. Gotthard (15 km).

Na alpskom području živi otprilike 13 milijuna ljudi iz osam alpskih država: Francuska, Monako, Italija, Švicarska, Njemačka, Lihtenštajn, Austrija i Slovenija.

Mont Blanc, najviši vrh Alpa

Zapadne Alpe

Ledenjak Aletsch

Matterhorn, najslikovitiji vrh Alpa i Raetinska pruga

Mont Blanc je s visinom od 4.810 m najviši vrh u Francuskoj i drugi po veličini u Europi. Dugo je godina navođen i kao najviši vrh Europe, no tumačenjem određenja Europe kao kontinenta od Atlantskog oceana do Urala i Kavkaza, koja su u posljednje vrijeme opet postala aktualna, Elbrus mu je oduzeo taj naslov.

Najveći ledenjak Alpa je Aletsch (23 x 1,5 x 0,9 km) na švicarskoj planini Jungfrau (4.270 m). Arena Sardona ili Navlaka Glarus je najveća navlaka (povratni rasjed koji nastaje skoro horizontalnim padom površinskog tla) na Alpama koja se također nalazi u istočnoj Švicarskoj. Furkapass je visokoplaninski cestovni prijevoj u švicarskim alpama na nadmorskoj visini od 2.436 metara koji Furka tunelom (duljine 15,4 km) spaja Gletsch i Valais sa Realpom u kantonu Uri. U njegovoj blizini se nalazi Ledenjak Rhône koji je izvor rijeke Rhône i jedan od glavnih dotoka Ženevskog jezera. Simplonski prijevoj je 2.008 metara visok planinski prijevoj između Peninskih i Lepontinskih Alpa koji povezuje Brig u kantonu Valais s Domodossolom u talijanskoj regiji Pijemont.

Matterhorn (Monte Cervino, Mont Cervin) je planina na granici između Švicarske i Italije (Peninske Alpe), visine 4.478 metara, koji je posljednji od viših vrhova Alpa koji je osvojen.

Istočne Alpe

Švapska Jura ili Švapske alpe su kršno- šumovito brdsko područje u jugozapadnoj Njemačkoj, u saveznoj državi Baden-Württemberg. Dužina gorja iznosi oko 200 kilometara, širina u prosjeku približno 40 kilometara, a najviši vrh je Lemberg (1015 m).

Hoher Dachstein je krška planina, drugi najviši vrh Sjevernih krških Alpa. Nalazi se na granici dvije austrijske savezne države, Gornja Austrija i Štajerska, u kojima je on najviši vrh (2.995 m). Dijelovi njegovog masiva leže i u državi Salzburg, te ju često zovu "Planinom triju država" (njem. Drei-Länder-Berg). Najveći ledenjak u Austriji, Pasterze, leži u podnožju najvišeg austrijskog vrha, Grossglocknera (3.798 m) koji je dio planinskog vijenca Hohe Tauerna. Oetztalske Alpe su planinski masiv i prirodna granica Italije i Austrije. Najviši vrh je Wildspitze (3.774 m), koji je i ujedno drugi po veličini vrh u Austriji iza Grossglocknera.

Dolomiti ili Dolomitske Alpe su skupina planina u istočnim Alpama u sjeveroistočnoj Italiji; po njima je prozvan kamen dolomit.

Julijske Alpe su skupina planina u južnom dijelu Alpa, u sjeverozapadnoj Sloveniji i u sjeveroistočnoj Italiji, a ime su dobile po Gaju Juliju Cezaru. Najviši vrh Julijskih Alpa je Triglav s 2.864 metara nadmorse visine, koji je ujedno i najviši vrh Slovenije.

Poveznice

• Alpinizam
• Dôme de Rochefort

Vanjske poveznice

• Alpe na CULMEN.info
• Satelitske fotografije sa satelita Terra
• 360° panoramske vizure Alpa
• Alpska divljina u fotografijama
• Službena stranica prekoalpske konferencije država (engl.)

Nedovršeni članak Alpe koji govori o zemljopisu treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima uređivanja Hrvatske internetske enciklopedije.