- PREUSMJERI Predložak:Infookvir nogometna liga
Nogometna prvenstva za klubove u Južnoafričkoj Republici se održavaju od 1959. godine, ali zbog politike aparthejda su prvotno organizirana odvojena prvenstva prema rasnim skupinama u JAR-u: Bijelci (engl. White South African, afr. Blanke Suid-Afrikaners), Crnci, (engl. Blacks, afr. Swart), Obojeni (engl. Coloureds, afr. Kleurlinge) i Azijati (engl. Asian South Africans, afr. Asiatiese Suid-Afrikaners).
Povijest ligaških natjecanja u Južnoafričkoj Republici
Zbog politike aparthejda je južnoafričko društvo bilo rasno podijeljeno, te su postojale paralelne organizacije za pojedine skupine, tako i dva nogometna saveza - Football Association of South Africa (FASA) (za Bijelce, podržavali aparthejd) te South African Soccer Federation (SASF) (za ostale skupine),a također su postojale South African National Football Association (SANFA) (za Crnce), South African Indian Football Association (SAIFA) (za Azijate) te South African Coloured Football Association (SACFA) (za Obojene) [1] te su organizirali vlastita natjecanja. S vremenom se aparthejd u nogometu ublažio, a 1991. je stvoren jedinstveni nogometni savez - South African Football Association (SAFA).
Do 1995. godie su se prvenstva igrala tokom kalendarske godine, a od 1996. godine i nastanka Premier Soccer League se igraju jesen-proljeće.
Od 1959. godine je postojalo šest liga čiji se prvaci smatraju prvacima Južne Afrike:
- NFL (National Football League) je prva profesionalna nogometna liga u JAR-u. Igrana je od 1959. do 1977. godine, a u njoj su igrali Bijelci, uz manje iznimke koje je dozvoljavalo vodstvo NFL-a. U sezoni 1977. se liga nazivala Datsun league. 1978. se liga spojila sa NPSL Castle league for Blacks u novu NPSL Castle league tako da je stvorena nova liga za Bijelce i Crnce. 1969. godine je NFL osnovao drugu ligu naziva NFL Division II, [2] dok je u ranijim sezonama druga liga bila regionalno podijeljena [3]
- SASL (South African Soccer League) je igrana između 1961. i 1967. godine., a organizirao ju je South African Soccer Federation. U njoj su igrali Crnci, Obojeni i Azijati. Liga je ukinuta 1967. zbog problema s nalaženjem terena za igru i organizacijskih poteškoća, ali je 1969. SASF osnovao novu ligu - FPL.
- FPL (Federation Professional League) je igrana od 1969. do 1990. godine. U njoj su najviše nastupali Obojeni i Azijati. Liga je također bila poznata i pod nazivima Mainstay League, FPL Castle League, Seven Seas League, Quindrink League, La Mercy Beach League. Drugi rang lige je predstavljao FPL - Second Division [4] Liga je 1991. godine prikjučena National Soccer League.
- NPSL (National Professional Soccer League) je igrana od 1971. do 1995. godine, ali kroz tri rzličite organizacije. Od 1971. do 1977. su u njoj igrali samo Crnci te je bila poznata pod nazivom NPSL Castle League (for blacks) (ili NPSL Castle League for blacks). 1978. se ujedinila sa NFL u ligu naziva NPSL Castle League, te su u njoj igrali klubovi Crnaca i Bijelaca, ali je bilo ograničenje da za klubove Bijelaca mogu igrati najviše tri igrača Crnca. 1985. godine je većina klubova napustila NPSL i osnovala NSL. Preostali klubovi su nastavili igrati u NPSL-u do 1995. godine, koji je tada postao nezavisna liga. Ujedinjenjem sa NSL-om u sezoni 1996./97. preostali klubovi NPSL-a su igrali u National First Division (ligi drugog ranga)
- NSL (National Soccer League) je igrana od 1985. do 1995. godine, a činili su je prijašnji članovi NPSL-a. Bila je poznata i pod nazivom NSL Castle League. Za razliku od NPSL-a, u njoj nije bilo ograničenja po principima aparthejda. Organizirala je također i ligu drugog ranga naziva NSL Second Division, odnosno OK League. 1991. godine su se ligi priključili članovi FPL-a, a 1996. NPSL-a, što je dovelo do jedinstvenog ligaškog sustava u JAR-u.
- PSL (Premier Soccer League), također i pod nazivima Premier Soccer League Premier Division, Castle Lager Premiership, ABSA Premiership, se igra od 1996. godine. Nastala zbog reorganizacije NSL-a i spajanja NPSL-a u novi ligaški sustav predstavlja otad najviši rang nogometne lige u Južnoj Africi. Također je i odigravanje lige otad pomaknuto na jesen-proljeće, za razliku od dotadašnjeg, koji je igran kroz kalendarsku godinu.
Popis prvaka
| sezona | liga | klubova | prvak |
|---|---|---|---|
| 1959. | NFL | 12 | Durban City |
| 1960. | NFL | 15 | Highlands Park |
| 1961. | NFL | 16 | Durban City |
| SASL | 6 | Transvaal United | |
| 1962. | NFL | 18 | Highlands Park |
| SASL | Avalon Athletic | ||
| 1963. | NFL | 18 | Addington |
| SASL | Avalon Athletic | ||
| 1964. | NFL | 17 | Highlands Park |
| SASL | Black Swallows | ||
| 1965. | NFL | 16 | Highlands Park |
| SASL | Moroka Swallows | ||
| 1966. | NFL | 16 | Highlands Park |
| SASL | Maritzburg City | ||
| 1967. | NFL | 15 | Port Elizabeth City |
| SASL | Verulam Suburbs | ||
| 1968. | NFL | 14 | Highlands Park |
| 1969. | NFL | 16 | Durban Spurs |
| FPL | Verulam Suburbs | ||
| 1970. | NFL | 15 | Durban City |
| FPL | Cape Town Spurs | ||
| 1971. | NFL | 15 | Hellenic |
| NPSL | 13 | Orlando Pirates | |
| FPL | Cape Town Spurs | ||
| 1972. | NFL | 15 | Durban City |
| NPSL | AmaZulu | ||
| FPL | Glenville | ||
| 1973. | NFL | 15 | Cape Town City |
| NPSL | Orlando Pirates | ||
| FPL | Cape Town Spurs | ||
| 1974. | NFL | 15 | Arcadia Shepherds |
| NPSL | 16 | Kaizer Chiefs | |
| FPL | Cape Town Spurs | ||
| 1975. | NFL | 15 | Highlands Park |
| NPSL | Orlando Pirates | ||
| FPL | Berea | ||
| 1976. | NFL | 15 | Cape Town City |
| NPSL | 16 | Orlando Pirates | |
| FPL | Cape Town Spurs | ||
| 1977. | NFL | 13 | Highlands Park |
| NPSL | Kaizer Chiefs | ||
| FPL | Swaraj United | ||
| 1978. | NPSL | 24 | Lusitano |
| FPL | 14 | Durban City | |
| 1979. | NPSL | 18 | Kaizer Chiefs |
| FPL | Cape Town Spurs | ||
| 1980. | NPSL | 18 | Highlands Park |
| FPL | Glenville | ||
| 1981. | NPSL | 18 | Kaizer Chiefs |
| FPL | Cape Town Spurs | ||
| 1982. | NPSL | 18 | Durban City |
| FPL | Glendene | ||
| 1983. | NPSL | 19 | Durban City |
| FPL | Lightbody's Santos | ||
| 1984. | NPSL | 18 | Kaizer Chiefs |
| FPL | Lightbody's Santos | ||
| 1985. | NSL | 18 | Bush Bucks |
| FPL | Swaraj United | ||
| 1986. | NSL | 18 | Rangers |
| NPSL | 8 | Vaal Professionals | |
| FPL | Lightbody's Santos | ||
| 1987. | NSL | 18 | Jomo Cosmos |
| NPSL | 18 | Vaal Professionals | |
| FPL | 10 | Lightbody's Santos | |
| 1988. | NSL | 18 | Mamelodi Sundowns |
| NPSL | Vaal Professionals | ||
| FPL | Lightbody's Santos | ||
| 1989. | NSL | 18 | Kaizer Chiefs |
| NPSL | Real Sweepers | ||
| FPL | Battswood | ||
| 1990. | NSL | 18 | Mamelodi Sundowns |
| NPSL | De Beers | ||
| FPL | 14 | Lightbody's Santos | |
| 1991. | NSL | 24 | Kaizer Chiefs |
| NPSL | Oriental Spurs | ||
| 1992. | NSL | 22 | Kaizer Chiefs |
| NPSL | Arcadia Shepherds | ||
| 1993. | NSL | 20 | Mamelodi Sundowns |
| 1994. | NSL | 18 | Orlando Pirates |
| 1995. | NSL | 18 | Cape Town Spurs |
| NPSL | Witbank All Stars | ||
| 1996./97. | PSL | 18 | Manning Rangers |
| 1997./98. | PSL | 18 | Mamelodi Sundowns |
| 1998./99. | PSL | 18 | Mamelodi Sundowns |
| 1999./2000. | PSL | 18 | Mamelodi Sundowns |
| 2000./01. | PSL | 18 | Orlando Pirates |
| 2001./02. | PSL | 18 | Santos |
| 2002./03. | PSL | 16 | Orlando Pirates |
| 2003./04. | PSL | 16 | Kaizer Chiefs |
| 2004./05. | PSL | 16 | Kaizer Chiefs |
| 2005./06. | PSL | 16 | Mamelodi Sundowns |
| 2006./07. | PSL | 16 | Mamelodi Sundowns |
| 2007./08. | PSL | 16 | SuperSport United |
| 2008./09. | PSL | 16 | SuperSport United |
| 2009./10. | PSL | 16 | SuperSport United |
| 2010./11. | PSL | 16 | Orlando Pirates |
| 2011./12. | PSL | 16 | Orlando Pirates |
| 2012./13. | PSL | 16 | Kaizer Chiefs |
| 2013./14. | PSL | 16 | Mamelodi Sundowns |
| 2014./15. | PSL | 16 | Kaizer Chiefs |
| 2015./16. | PSL | 16 | Mamelodi Sundowns |
| 2016./17. | PSL | 16 | Bidvest Wits |
Klubovi po uspješnosti
| klub | sjedište | provincija | ostali nazivi, napomene |
ukupno | PSL | NSL | NPSL | FPL | NFL | SASL |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kaizer Chiefs | Johannesburg - Soweto | Gauteng | 12 | 4 | 3 | 5 | ||||
| Mamelodi Sundowns | Pretoria - Mamelodi - Atteridgeville | Gauteng | 10 | 7 | 3 | |||||
| Orlando Pirates | Johannesburg - Soweto | Gauteng | 9 | 4 | 1 | 4 | ||||
| Highlands Park | Johannesburg | Gauteng | ugašeni prodali licencu Jomo Cosmosu nakndno obnavljani |
9 | 1 | 8 | ||||
| Cape Town Spurs | Cape Town/Kaapstad | Western Cape | 1999. se ujedinili u Ajax Cape Town | 8 | 1 | 7 | ||||
| Santos | Cape Town/Kaapstad | Western Cape | Lightbody's Santos | 7 | 1 | 6 | ||||
| Durban City | Durban | KwaZulu-Natal | ugašeni | 7 | 2 | 1 | 4 | |||
| SuperSport United | Pretoria - Atteridgeville | Gauteng | 3 | 3 | ||||||
| Vaal Professionals | Vereeniging - Sebokeng | Gauteng | ugašeni | 3 | 3 | |||||
| Addington | Durban | KwaZulu-Natal | Durban Spurs | 2 | 2 | |||||
| Arcadia Shepherds | Pretoria - Arcadia | Gauteng | 2 | 1 | 1 | |||||
| Avalon Athletic | 2 | 2 | ||||||||
| Cape Town City | Cape Town/Kaapstad | Western Cape | ugašeni | 2 | 2 | |||||
| Glenville | 2 | 2 | ||||||||
| Swaray United | 2 | 2 | ||||||||
| Veralum Suburbs | 2 | 1 | 1 | |||||||
| AmaZulu | Durban | KwaZulu-Natal | 1 | 1 | ||||||
| Battswood | Cape Town/Kaapstad | Western Cape | 1 | 1 | ||||||
| Berea | Durban | KwaZulu-Natal | 1 | 1 | ||||||
| Bidvest Wits | Johannesburg | Gauteng | 1 | 1 | ||||||
| Black Swallows | 1 | 1 | ||||||||
| Bush Bucks | Durban | KwaZulu-Natal | ugašeni Umtata Bush Bucks naslijedio njihovo mjesto |
1 | 1 | |||||
| De Beers | 1 | 1 | ||||||||
| Glendene | 1 | 1 | ||||||||
| Hellenic | Cape Town/Kaapstad | Western Cape | prodali licencu 2004. naknadno obnavljani |
1 | 1 | |||||
| Jomo Cosmos | Johannesburg - Tembisa | Gauteng | preuzeli licencu od Highlands Park | 1 | 1 | |||||
| Lusitano | Johannesburg | Gauteng | 1 | 1 | ||||||
| Manning Rangers | Durban | KwaZulu-Natal | ugašeni | 1 | 1 | |||||
| Maritzburg City | Pietermaritzburg | Mpumalanga | 1 | 1 | ||||||
| Moroka Swallows | Johannesburg - Soweto | Gauteng | 1 | 1 | ||||||
| Oriental Spurs | 1 | 1 | ||||||||
| Port Elizabeth City | Port Elizabeth | Eastern Cape | 1 | 1 | ||||||
| Rangers | Johannesburg | Gauteng | 1 | 1 | ||||||
| Real Sweepers | 1 | 1 | ||||||||
| Transvaal United | 1 | 1 | ||||||||
| Witbank All Stars | EMalahleni/Witbank | Mpumalanga | 1 | 1 |
Poveznice
Izvori
- (engl.) rsssf.com, South Africa Champions - National Championships
- (engl.) kickoff,com, Kaizer Chiefs most successful side in South African football history, objavljeno 2. kolovoza 2013., pristupljeno 5. veljače 2016.
- (engl.) sahistory.org.za, Football in South Africa Timeline 1862-2012, pristupljeno 5. veljače 2016.
- (engl.) sahistory.org.za, Football in South Africa, pristupljeno 5. veljače 2016.
- (engl.) sahistory.org.za, SA Soccer timeline 1862-1974, pristupljeno 5. veljače 2016.
- (engl.) safagoal.net, About SAFA, pristupljeno 5. veljače 2016.
- ↑ (engl.) sahistory.org.za, The South African Football Association (SAFA) is founded , pristupljeno 5. veljače 2016.
- ↑ rsssf.com, South Africa 1969
- ↑ rsssf.com, South Africa 1965
- ↑ rsssf.com, South Africa 1978
Nedovršeni članak Prvenstva Južnoafričke Republike u nogometu koji govori o nogometu treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima uređivanja Hrvatske internetske enciklopedije.