Neuropeptidi su kemijske supstance veće molekulske mase, koje sporo djeluju, ali izazivaju dugotrajne promjene u živčanom sustavu. Oni se ne sintetiziraju u presinaptičkom završetku već u tijelu neurona i aktivno prolaze duž aksona do živčanog završetka. Dosad je otkriveno više od 100 vrsta neuroaktivnih peptida.
Djelovanje
Nuropeptidi neurone mogu i ekscitirati i inhibirati, ali najčešće djeluju modulacijski. Neki su otprije poznati kao hormoni u drugim vrstama tkiva ili kao peptidi neurosekrecijskih stanica. Utvrđeno je i da neki od njih sudjeluju u modulaciji prijenosa osjetilnih informacija (posebno boli) i emocionalnih stanja, ili u reakcijama što su izazvane stresom.
Metabolizam
Sinteza neuropeptida se odvija isključivo u tijelu neurona bez amplifikacije. Iz tog razloga neuroni tijekom sinaptičke signalizacije nastoje neuropeptide što učinkovitije iskoristiti. Zato većina peptidnih receptora neuropeptide veže s vrlo visokim afinitetom. Oslobađanje neuropeptida egzocitozom mogu potaknuti samo specifični obrasci stimulacije.
Podjela
Neuropeptide razvrstavamo u nekoliko velikih obitelji, a za mnoge od njih već su otkriveni razni receptori u mozgu.
Pro-opiomelanokortin:
- ACTH
- β-lipotropin
- γ-lipotropin
- α-MSH
- β-MSH
- α-endorfin
- β-endorfin
- γ-endorfin
Pro-encefalin:
Pro-dinorfin:
- dinorfin-A
- dinorfin-B
- α-neoendorfin
- β-neoendorfin
- tvar P
- tvar K (neurokinin A)
- neuromedin K (neurokinin B)
Crijevno-moždani peptidi:
- kolecistokinin (CCK-33, CCK-8)
- neuropeptid Y (NPY)
- vazoaktivni intestinalni polipeptid (VIP)
- gastrin
Hormoni hipotalamusa:
- kortikoliberin (CRF)
- melanoliberin (MRF)
- melanostatin (MIF)
- foliberin (FSH-RF)
- luliberin (LH-RF)
- tiroliberin (TRF)
- somatoliberin (GH-RF)
- somatostatin (SRIF)
- oksitocin (OXT)
- vazopresin (antidiuretski hormon ili ADH)
Ostali: