Dušanovo carstvo
Ovaj članak dio je serije o |
| Rana povijest |
|
|
| Srednji vijek |
|
|
| Osmansko Carstvo |
|
|
| Srpska monarhija |
|
|
| Versajska Jugoslavija |
|
|
| Drugi svjetski rat |
|
|
| Druga Jugoslavija |
|
|
| Moderna Srbija |
|
|
Dušanovo carstvo ili Srpsko carstvo bila je Balkanska država u srednjem vijeku, proglašena 1346. godine čime Srpsko kraljevstvo, koje je nastalo 1217. godine, postaje carstvo. Carstvo počinje slabiti nakon Dušanove smrti 1355. godine, a na teritoriju današnje Srbije prestalo je postojati nakon smrti njegovog sina i cara Uroša, 1371. godine. U južnom dijelu na područji Epira i Tesalije Dušanov polubrat Simeon Nemanjić nastavio je vladati s titulom cara, a potom i njegov sin car Jovan Uroš do 1372. godine.
Srpsko carstvo bilo je stvoreno velikim osvajanjima Dušana Nemanjića na temelju srednjovjekovne kraljevine Raške. Dušanovu titulu cara nisu priznavali papa i car “Rimljana” na Zapadu,[1] njegovu državu su i dalje smatrali kraljevinom,[2] ali su mu titulu priznavali Venecija, Dubrovačka Republika, Banovina Bosna, Bugarsko Carstvo, Sveta Gora, koja je bila svojevrsna autonomna crkvena država i titulu cara mu je priznao bizantski car Jovan V. Prijestolnica nije bila ustaljena: bila je u Raškoj, u Skoplju, u Prištini, Prizrenu, u Budimlji, ili negdje u Zeti.[1]
Dušanovo carstvo, u skladu sa srednjovekovnim shvaćanjima države nije bila nacionalna država u današnjem smislu riječi, jer su kao i u svakom drugom carstvu u njoj žijveli Srbi, Grci, Bugari i Albanci.[3] Medijevalist Konstantin Jireček ocjenjuje kako je napuštanje starosrpske osnovice u planinskoj kolijevci, zbog "megalomanije cara Dušana", srpskoj državi nanijelo više štete nego koristi.[4]
Dušanovo carstvo kao teritorijalno najprostranija srpska srednjovjekovna država je u moderno doba često služilo za opravdavanje raznih velikosrpskih projekata.
Dušanovo carstvo u političkoj mitologiji
Srpsko carstvo ima vrlo istaknutu ulogu u srpskoj političkoj mitologiji i ideologiji. Kao carstvo trajalo je 25 godina, ali se temeljilo na moćnome srednjovjekovnom Srpskom kraljevstvu koje mu je prethodilo i koje je postojalo oko 150 godina, a prije toga Raškom/Srbijom vladali su Veliki župani.
Tijekom stoljeća, obnova Dušanovog carstva postala je središnja tema kosovske mitologije, prema kojoj Srbiji pripada taj dio Balkana, a njihovo veliko srpsko carstvo je konačno propalo na Kosovu polju 1389.[6][7] Činjenica je da je Dušanovo carstvo, kao i svako drugo carstvo, imalo multietnički karakter ali su svakako Srbi u njemu bili najbrojniji[7] Nakon Kosovske bitke, Moravska Srbija bila je kneževina.[6] a nedugo potom postala je Despotovina, čime je državna tradicija u kontinuitetu nastavljena. Međutim, bosanski ban Tvrtko I. se, 1377. godine, okrunio dvostrukom krunom (sugubi vijenac) i uzeo naslov »kralj Srbljem, Bosni, Primorju, Humskoj zemlji, Donjim Krajem, Zapadnim Stranam, Usori i Podrinju«. Krunidbena svečanost održala se 26. X. 1377. vjerojatno u mjestu Mile kraj Visokog u srednjoj Bosni (a ne kraj Mileševa). [8] Tom prilikom Tvrtko se na svoje pravo na srpsku krunu pozvao na osnovu svog krvnog srodstva sa Nemanjićima, a i 1389. godine poslao je jedan odred svoje vojske u bitku na Kosovom Polju.
Srpski državnik Ilija Garašanin u svom Načertaniju 1844. tvrdi kako Srbija polaže „sveto pravo istoričesko“ na zemlje Dušanovog carstva iz 14. st., i da na tom temelju treba ponovno podići veliku srpsku državu.[9] Od 19. st., Dušanovo carstvo služilo je kao izvor legitimiteta raznih projekata srbijanske ekspanzije prema jugu. Tako su uoči balkanskih ratova srpski nacionalisti gajili pretenzije ka Makedoniji, budući da je ona bila dio "Velike Srbije" iz doba Nemanjića i Dušana Silnog.[10] U vrijeme raspada SFRJ, sudionici antibirokratskih revolucija imali su popularni slogan "Mi nećemo ništa novo, samo carstvo Dušanovo."[11][12]
Izvori
- ↑ 1,0 1,1 Dr Radoslav Rotković: ZETA U DRŽAVI NEMANJIĆA (1186 -1356)
- ↑ William R. Shepherd's Historical Atlas, p. 89, published by Henry Holt and Company, New York 1911.
- ↑ Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu
- ↑ Konstantin Jireček, "Istorije Srba", Druga sveska (str. 2), Beograd. 1922.
- ↑ Obnova Dušanovog carstva vam neće pomoći
- ↑ 6,0 6,1 Ljubinka Trgovčević, The Kosovo Myth in the First World War
- ↑ 7,0 7,1 Branka Magaš, The curse of Kosovo
- ↑ Tvrtko I. Kotromanić | Hrvatska enciklopedija. http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=62877 Pristupljeno 30. prosinca 2018.
- ↑ Ilija Garašanin, Načertanije
- ↑ Izvještaj međunarodne komisije o Balkanskim ratovima (str. 25, 26)
- ↑ Suđenje za ubojstvo Zorana Đinđića
- ↑ DESET GODINA “ANTIBIROKRATSKE REVOLUCIJE" (3)
Literatura
- John V.A. Fine, Jr., The Late Medieval Balkans, Ann Arbor, 1987.
- George C. Soulis, The Serbs and Byzantium during the reign of Emperor Stephen Dusan (1331–1355) and his successors, Athens, 1995. ISBN 0-88402-137-8
| |||||||||||||||||||
