Krasnojarsk

Krasnojarsk Красноярск
Pogled na Krasnojarsk sa rijeke Jenisej Pogled na Krasnojarsk sa rijeke Jenisej
Grb
Koordinate: 56°1′N 93°4′E
Država	Rusija
Republika
Osnivanje	1628. (kao Krasno jar)
Status grada	1822.
Vlast
- Gradonačelnik	Pjotr Pimaškov
Površina
- Ukupna	172 km
Stanovništvo (2008.)
- Grad	909 341
Vremenska zona	Krasnojarsko vrijeme (UTC+7)
- Ljeto (DST)	Krasnojarsko ljetno vrijeme (UTC+8)
Poštanski broj	660xxx
Pozivni broj	391
Službena stranica http://www.admkrsk.ru/
Zemljovid
Položaj Krasnojarska u Rusiji Položaj Krasnojarska u Rusiji

Brana hidrocentrale Krasnojarsk

Krasnojarsk (ruski: Красноя́рск) je treći po veličini ruski grad u Sibiru, administrativno sjedište Krasnojarskog kraja. Leži na rijeci Jenisej, i važno je čvorište na transibirskoj željeznici. To je grad od 909 341 stanovnika ( po popisu iz 1989./1989.), ima važnu zrakoplovnu luku Krasnojarsk - Jemeljnovo. U doba hladnog rata Krasnojarsk je bio sjedište sjeveroistočne zračne baze (danas je na tom bivšem vojnom poligonu podignuto stambeno naselje).

Povijest

Grad je osnovan u lipnju 1628. kao ruska granična utvrda. Krasnojarsk kao i druge utvrde u slivu rijeka Kača i Jenisej, podignule su ruske vojne postrojbe pod vodstvom kozaka Andreja Dubenskog za zaštitu granica od navala lokalnih plemena. Utvrda je nazvana Krasni Jar, a to je bio staroruski prijevod lokalnog naziva za to mjesto Kyzyl Yar ( na lokalnom turkmenskom jeziku, je to značilo Crvena Hrid). Kad je naselje dobilo status grada, prezvano je u Krasnojarsk. Naselje se počelo razvijati kad je do njega došla moskovska poštanska cesta M53, od 1735. do 1741., koja ga je povezala sa susjednom gradovima Ačinski, Kanski i ostalom Rusijom. Razvoj je pojačan otkrićem zlata, i dolaskom transibirske željeznice 1895.

1749., 270 km. južnije od Krasnojarska, pronađen je meteorit težine oko 700 kg. Pronašao ga je Peter Simon Pallas i 1772. prenio u Krasnojarsk. Ovaj meteor je bio značajan, jer je bio prvi takav objekt koji je temeljitije proučan. U XIX st Krasnojarsk je postao centar pokreta sibirskih Kozaka. Godine 1822. dobio je status grada, i postao centar Jenisejske Gubernije.

Za Carevine Rusije, Krasnojarsk i njegov okrug bili su mjesto političkog izgona. Tako su osam Dekabrista protjerana iz Sankt-Peterburga u Krasnojarsk, nakon slamanja pobune.

Stara kuća

Neoklasicistička kuća (za Staljinova doba) u centru mjesta

Pogled na centar Krasnojarska (2003.)

Nakon Oktobarske revolucije, u Krasnojarsku je podignuto jako puno velikih industrijskih pogona teške industrije i puno velikih hidrocentrala, između ostalog Krasnojarska hidrocentrala (i danas peta po veličini hidrocentrala na svijetu, druga u Rusiji).

Od 1934., novom teritorijalno administrativnom podjelom Rusije, oformljen je Krasnojarski kraj, a Krasnojarsk je postao njegov centar. U Staljinovo vrijeme, Krasnojarsk je postao centar gulaga. Najveći takav radni logor bio je Kraslager ili Krasnojarski ITL (1938. – 1960.) na dvije lokacije Kansk i Rešjoti. U samom gradu djelovao je Jenisejlager ili Jenisejski ITL, radni logor za vrijeme drugog svjetskog rata (1940. – 1941.). Na početku drugog svjetskog rata, jako puno tvornica je preseljeno iz Ukrajine i Zapadne Rusije u Krasnojarsk i okolne gradove, i tako je ubrzan razvoj grada. Dobar dio ovih pogona nastavio je rad i nakon rada ( Aluminijski zavod, Krasnojarski metaluruški zavod i mnogi drugi).

Nakon raspada SSSR-a, i sloma socijalističkog privrednog sustava, veliki industrijski pogoni Krasnojarska postali su predmet privatizacije. Dobar dio pogona je završio u bankrotu, a neki su postali predmet velikih političkih skandala poput Krasnojarskog aluminijskog zavoda, koji je privatizacijom pripao Anatoliju Bikovu, ali je kasnije to poništeno kada je optužen za ubojstvo svojeg partnera Vilora Struganova. Problemi rada velikih industrijskih pogona i njihovog vlasništva Krasnojarska traju i danas.

Zemljopis

Krasnojarsk na rijeci Jenisej

Grad Krasnojarsk (sa prigradskim naseljima) se prostire na površini od 172 km². Prosječna temperatura u najhladnijem siječnju je -20 °C; a u najtoplijem srpnju je 18 °C. Najniža temperatura izmjerana u gradu bila je -56 °C, a najviša 36 °C. Rijeka Jenisej teče kroz grad od zapada na istok. Nakon izgradnje Krasnojarske hidrocentrale i njezine velike brane 32 km uzvodno, Jenisej se više ne ledi, a ljeti ne prelazi temperaturu od 14 °C. Na rijeci ima nekoliko otoka od kojih su najveći Tatjišev i Otdiha, koji su rekracione zone.

Sa juga i zapada Krasnojarsk je okružen šumovitim bežuljcima prosječne visine 410 metara. Još južnije nalaze se velike stjenovite hridine - Stolbi (rezervat prirode).

Zapadno od grada nalazi se gorje Gremjačinskaja Griva, koje se prostire od brda Nikolajevska Sopka (poznato po skijaškim skakaonicama) do rijeke Sobakino. Sjevero zapadno od grada je jednoličan ravan šumoviti teren, a sa sjevero zapada su poljoprivredne površine.

Administrativna podjela grada

Gradska vijećnica Krasnojarska

Krasnojarsk je podijeljen na sedam administrativnih zona:

• Kirovsku
• Lenjinsku
• Oktobarsku
• Sovjetsku
• Sverdlovsku
• Centralnu
• Železnodorožnju

Stanovništvo

Stanovništvo po godinama (listopad, 2007.)

1897	26,600	1962	465,000	1982	833,000	2000	875,500
1923	60,400	1967	576,000	1986	885,000	2001	875,900
1926	72,200	1970	648,000	1989	912,600	2002	909,341
1939	190,000	1973	707,000	1992	925,000	2005	917,200
1956	328,000	1976	758,000	1996	871,100
1959	412,000	1979	796,300	1998	875,300

Gradovi prijatelji

• • Heihe, Kina.

Vanjske poveznice

• Vodič kroz krasnojarski kraj
• Sibirski turistički vodič
• Vijesti iz Krasnojarska danas
• The gallery of Krasnojarsk artists
• Stranice Saveznog sibirskog sveučilišta
• Interaktivna karta cestovne mreže Krasnojarska