Politički spektar: razlika između inačica
m Bot: Automatska zamjena teksta (-{{cite web +{{Citiraj web) |
m Bot: Automatska zamjena teksta (-{{Citiraj web +{{Citiranje weba) |
||
| Redak 2: | Redak 2: | ||
'''Politički spektar''' ili '''Politički kompas''' je sustav koji karakterizira i klasificira različite političke pozicije u odnosu jedna prema drugoj. Ovi položaji sjede na jednoj ili više geometrijskih osovina koje predstavljaju neovisne političke dimenzije.<ref name=":0">{{Citiranje časopisa|title=Left Wing vs Right Wing - Difference and Comparison {{!}} Diffen|url=https://www.diffen.com/difference/Left_Wing_vs_Right_Wing|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref> Izrazi [[politički kompas]] i [[politička karta]] koriste se i za pozivanje na [[politički spektar]], posebno na njegove popularne dvodimenzionalne modele.<ref>{{Citiranje časopisa|title=View of Core Concept “Political Compass”. How Kitschelt’s Model of Liberal, Socialist, Libertarian and Conservative Orientations Can Fill the Ideology Gap in Civic Education|url=https://web.archive.org/web/20190622050457/http://www.jsse.org/index.php/jsse/article/view/541/538|date=2019-06-22|accessdate=2020-06-27}}</ref> Većina dugogodišnjih spektra uključuje lijevo-desnu dimenziju koja se izvorno odnosila na raspored sjedenja u [[Francuski Parlament|francuskom parlamentu]] nakon [[Francuska revolucija|revolucije]] (1789–1799), s [[Radikalizam|radikalima]] na lijevoj strani i [[aristokratima]] na desnoj strani.<ref>{{Citiranje časopisa|title=Political spectrum|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806|date=2020-06-27|journal=Wikipedia|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref> Dok se [[komunizam]] i [[socijalizam]] u međunarodnom svijetu obično smatraju lijevom, [[konzervativizam]] i [[fašizam]] u međunarodnom se pogledu smatraju desnicom.<ref name=":0" /> [[Liberalizam]] može značiti različite stvari u različitim kontekstima, biti ponekad s lijeve strane ([[socijalni liberalizam]]), a drugi puta s desne strane ([[konzervativni liberalizam]]). Oni sa srednjim izgledima ponekad se klasificiraju kao [[centristi]]. Politika koja odbacuje konvencionalni lijevo-desni spektar često je poznata i kao [[sinkretička politika]]<ref>{{Citiranje časopisa|title=Political spectrum|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806|date=2020-06-27|journal=Wikipedia|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref><ref>{{Citiranje časopisa|title=Political spectrum|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806|date=2020-06-27|journal=Wikipedia|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref>,iako oznaka ima tendenciju da pogrešno označi položaje koji imaju logično mjesto na dvosmjernom spektru, jer se čine nasumično okupljeni na jednostrukom os lijevo-desno spektar. | '''Politički spektar''' ili '''Politički kompas''' je sustav koji karakterizira i klasificira različite političke pozicije u odnosu jedna prema drugoj. Ovi položaji sjede na jednoj ili više geometrijskih osovina koje predstavljaju neovisne političke dimenzije.<ref name=":0">{{Citiranje časopisa|title=Left Wing vs Right Wing - Difference and Comparison {{!}} Diffen|url=https://www.diffen.com/difference/Left_Wing_vs_Right_Wing|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref> Izrazi [[politički kompas]] i [[politička karta]] koriste se i za pozivanje na [[politički spektar]], posebno na njegove popularne dvodimenzionalne modele.<ref>{{Citiranje časopisa|title=View of Core Concept “Political Compass”. How Kitschelt’s Model of Liberal, Socialist, Libertarian and Conservative Orientations Can Fill the Ideology Gap in Civic Education|url=https://web.archive.org/web/20190622050457/http://www.jsse.org/index.php/jsse/article/view/541/538|date=2019-06-22|accessdate=2020-06-27}}</ref> Većina dugogodišnjih spektra uključuje lijevo-desnu dimenziju koja se izvorno odnosila na raspored sjedenja u [[Francuski Parlament|francuskom parlamentu]] nakon [[Francuska revolucija|revolucije]] (1789–1799), s [[Radikalizam|radikalima]] na lijevoj strani i [[aristokratima]] na desnoj strani.<ref>{{Citiranje časopisa|title=Political spectrum|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806|date=2020-06-27|journal=Wikipedia|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref> Dok se [[komunizam]] i [[socijalizam]] u međunarodnom svijetu obično smatraju lijevom, [[konzervativizam]] i [[fašizam]] u međunarodnom se pogledu smatraju desnicom.<ref name=":0" /> [[Liberalizam]] može značiti različite stvari u različitim kontekstima, biti ponekad s lijeve strane ([[socijalni liberalizam]]), a drugi puta s desne strane ([[konzervativni liberalizam]]). Oni sa srednjim izgledima ponekad se klasificiraju kao [[centristi]]. Politika koja odbacuje konvencionalni lijevo-desni spektar često je poznata i kao [[sinkretička politika]]<ref>{{Citiranje časopisa|title=Political spectrum|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806|date=2020-06-27|journal=Wikipedia|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref><ref>{{Citiranje časopisa|title=Political spectrum|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806|date=2020-06-27|journal=Wikipedia|language=en|accessdate=2020-06-27}}</ref>,iako oznaka ima tendenciju da pogrešno označi položaje koji imaju logično mjesto na dvosmjernom spektru, jer se čine nasumično okupljeni na jednostrukom os lijevo-desno spektar. | ||
Najpoznatija i najdugovječnija spektralna podjela je jednodimenzionalna lijevo-desna geometrijska linija koja izvorno potječe od rasporeda sjedala u [[Francuska|francuskom]] [[parlament|parlamentu]] poslije [[Francuska revolucija|revolucije]] (1789-99).<ref>{{ | Najpoznatija i najdugovječnija spektralna podjela je jednodimenzionalna lijevo-desna geometrijska linija koja izvorno potječe od rasporeda sjedala u [[Francuska|francuskom]] [[parlament|parlamentu]] poslije [[Francuska revolucija|revolucije]] (1789-99).<ref>{{Citiranje weba|title=What Is Left Or Right?|url=http://c2.com/cgi/wiki?WhatIsLeftOrRightWing|accessdate=16 December 2013}}</ref> U kasnijoj praksi ova jednodimenzionalna podjela smatrala se prejednostavnom, i tokom 20-tog stoljeća razvojem političkih znanosti i korištenjem znastvene metode, politički pogledi se počinu razmatrati u dvije, tri i više dimenzija.<ref>http://www.theatlantic.com/politics/archive/2014/06/the-left-right-political-spectrum-is-bogus/373139/</ref><ref>http://www.theobjectivestandard.com/2012/06/political-left-and-right-properly-defined</ref> | ||
[[Datoteka:Political Compass purple LibRight.svg|alt=Model političkog kompasa|mini|Model političkog kompasa]] | [[Datoteka:Political Compass purple LibRight.svg|alt=Model političkog kompasa|mini|Model političkog kompasa]] | ||
<br /> | <br /> | ||
Posljednja izmjena od 2. prosinac 2021. u 00:55
|
Ovo je osnova ili početak budućeg članka. Pomozite Wikipediji i dopunite ga. |
Politički spektar ili Politički kompas je sustav koji karakterizira i klasificira različite političke pozicije u odnosu jedna prema drugoj. Ovi položaji sjede na jednoj ili više geometrijskih osovina koje predstavljaju neovisne političke dimenzije.[1] Izrazi politički kompas i politička karta koriste se i za pozivanje na politički spektar, posebno na njegove popularne dvodimenzionalne modele.[2] Većina dugogodišnjih spektra uključuje lijevo-desnu dimenziju koja se izvorno odnosila na raspored sjedenja u francuskom parlamentu nakon revolucije (1789–1799), s radikalima na lijevoj strani i aristokratima na desnoj strani.[3] Dok se komunizam i socijalizam u međunarodnom svijetu obično smatraju lijevom, konzervativizam i fašizam u međunarodnom se pogledu smatraju desnicom.[1] Liberalizam može značiti različite stvari u različitim kontekstima, biti ponekad s lijeve strane (socijalni liberalizam), a drugi puta s desne strane (konzervativni liberalizam). Oni sa srednjim izgledima ponekad se klasificiraju kao centristi. Politika koja odbacuje konvencionalni lijevo-desni spektar često je poznata i kao sinkretička politika[4][5],iako oznaka ima tendenciju da pogrešno označi položaje koji imaju logično mjesto na dvosmjernom spektru, jer se čine nasumično okupljeni na jednostrukom os lijevo-desno spektar.
Najpoznatija i najdugovječnija spektralna podjela je jednodimenzionalna lijevo-desna geometrijska linija koja izvorno potječe od rasporeda sjedala u francuskom parlamentu poslije revolucije (1789-99).[6] U kasnijoj praksi ova jednodimenzionalna podjela smatrala se prejednostavnom, i tokom 20-tog stoljeća razvojem političkih znanosti i korištenjem znastvene metode, politički pogledi se počinu razmatrati u dvije, tri i više dimenzija.[7][8]
Povijest[uredi]
Politički pojmovi desno i lijevo pojavili su se za vrijeme Francuske revolucije u vremenu 1789-1799 u i odnosilo se na mjesto na kojima su predstavnici sjedili u raznim državnim strukturama osobito u državotvornim tijelima u Francuskoj. Ovaj položaj se odnosio na mjesto gdje je sjedio predsjedavajući u nekom saboru, u kojem je aristokracija sjedila na desnoj strani od presjedavajućeg, dok su obični građani sjedili s lijeve strane. I od ovoga dolaze pojmovi politika desnog krila i politika lijevog krila.
Teorija[uredi]
Klasifikacije[uredi]
Jednodimenzionalna[uredi]
Dvodimenzionalna[uredi]
Višedimenzionalna[uredi]
Vrela[uredi]
- ↑ 1,0 1,1 (engl.) Left Wing vs Right Wing - Difference and Comparison | Diffen. https://www.diffen.com/difference/Left_Wing_vs_Right_Wing Pristupljeno 27. lipanj 2020.
- ↑ View of Core Concept “Political Compass”. How Kitschelt’s Model of Liberal, Socialist, Libertarian and Conservative Orientations Can Fill the Ideology Gap in Civic Education. 22. lipanj 2019.. https://web.archive.org/web/20190622050457/http://www.jsse.org/index.php/jsse/article/view/541/538 Pristupljeno 27. lipanj 2020.
- ↑ "Political spectrum" (engl.). Wikipedia. 27. lipanj 2020.. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806 Pristupljeno 27. lipanj 2020.
- ↑ "Political spectrum" (engl.). Wikipedia. 27. lipanj 2020.. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806 Pristupljeno 27. lipanj 2020.
- ↑ "Political spectrum" (engl.). Wikipedia. 27. lipanj 2020.. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Political_spectrum&oldid=964770806 Pristupljeno 27. lipanj 2020.
- ↑ "What Is Left Or Right?". http://c2.com/cgi/wiki?WhatIsLeftOrRightWing Pristupljeno 16. prosinac 2013.
- ↑ http://www.theatlantic.com/politics/archive/2014/06/the-left-right-political-spectrum-is-bogus/373139/
- ↑ http://www.theobjectivestandard.com/2012/06/political-left-and-right-properly-defined