Tzéndal
Tzéndal (Tzeltal, Tseltal, Tzendal, Zendal).- Indijanski narod iz Chiapasa sa jugoistoka Meksika, srodni plemenu Tzotzil, i članovi etnilingvističke porodice Mayan. Habitat Tzendala su ravnice kao i brjegovi i vrhunci. Agrikultura im je glavna preokupacija, uzgoj kukuruza, graha, tikava, manioke i kikirikija, na poljima koja obrađuju štapovima za kopanje i motikama. Od domaćih životinja drže nešto kokoši i purane.
Kuće Tzeltala su od brvana ili pletene i oličene, četvrtaste i jednosobne sa vratima, i bez prozora. Najvažniji obrti su grnčarstvo, tkalaštvo, pletenje, košaraštvo i izrada hasura. Zajednice se razlikuju po stilovima nošnji, kod muškaraca to su kratke hlače, košulje, duge do koljena, sandale i šešir. Kod žena nošnja se sastoji od dugih pamučnih haljina, pamučne bluze ili tunike, šala-rebozo i uvijek su bose. Slično drugim majanskim skupinama poznaju instituciju compadrazgo. Vjera im je rimokatolička sa primjesama starih poganskih vjerovanja. Uz lokalne svece zaštitnike održavaju i ne-kršćanske obrede.
Među Tzeltalima razlikuju se dvije grupe poznate kao Bachajonteca ili Bachajonteco (nizinski), koji se služe jezikom bachahom i Tzeltales de Oxchuc (planinska grupa), koji se služe jezikom oxchuc.
Literatura
- Breton, A. (1984). Bachajon: Organizacion Socioterritorial de una Comunidad Tzeltal. México, D. F., Instituto Nacional Indigenista.
- Esponda Jimeno, V. M. (1994). La Organización Social de los Tzeltales. Tuxtla Gutierrez, Chiapas, Mexico, Gobierno del Estado de Chiapas.
- Maurer, E. 1984. Los Tseltales. Mexico: Centro de Estudios Educatives.
- Villa Rojas, Alfonso. Notas sobre la etnografía de los indios Tzeltales de Oxchuc, Chiapas, México. Chicago. University of Chicago Library. 1946. Microfilm Collection of Manuscripts on Middle American Cultural Anthropology: first series