Velika jezera

1. PREUSMJERI Predložak:Infookvir jezero

Ovo je članak o jezerima u Sjevernoj Americi. Za afrička jezera pogledajte članak Afrička velika jezera.

Velika jezera (engleski: The Great Lakes) su skupina povezanih jezera na granici SAD-a i Kanade.

Opis

Površinom su najveća skupina slatkovodnih jezera na svijetu, a sastoje se od međusobno povezanih jezera Superior, Michigan, Huron, Erie i Ontario. Ukupno Velika jezera sadrže 20% ukupne količne svjetskih zaliha pitke vode. Uz pet glavnih jezera nalaze se brojna manja jezera, rijeke i oko 35.000 otoka.

Vodeni putevi koji povezuju jezera:

• jezera Michigan i Huron su hidrološki jedno jezero, na istoj nadmorskoj visini, povezani kanalom Mackinac.
• rijeka St. Marys povezuje jezero Superior i jezero Huron.
• rijeka Saint Clair (St. Clair) povezuje jezero Huron i jezero Saint Clair.
• rijeka Detroit povezuje jezero St. Clair i jezero Erie, a ujedno čini i granicu između SAD-a i Kanade
• rijeka Niagara, zajedno sa slapovima Niagara povezuje jezero Erie i jezero Ontario.
• rijeka St. Lawrence povezuje jezero Ontario i Atlantski ocean.

Velika jezera ne sastoje se samo od pet velikih jezera, već od brojnih manjih jezera i rijeka i otprilike 35.000 otoka.

Batimetrija

	Erie	Huron	Michigan	Ontario	Superior
Površina jezera	25.700 km2	59.600 km2	58.000 km2	19.500 km2	82.400 km2
Volumen vode	480 km3	3.540 km3	4.900 km3	1.640 km3	12.000 km3
Visina	174 m	176 m	176 m	75 m	180 m
Prosječna dubina	19 m	59 m	85 m	86 m	147 m
Najveća dubina	64 m	230 m	281 m	246 m	406 m
Veća naselja	Buffalo, NY Cleveland, OH Erie, PA Toledo, OH	Sarnia, ON Owen Sound, ON Alpena, MI Port Huron, MI Bay City, MI	Chicago, IL Gary, IN Michigan City, IN Muskegon, MI Green Bay, WI Milwaukee, WI	Hamilton, ON Kingston, ON Oshawa, ON Rochester, NY Toronto, ON Mississauga, ON	Duluth, MN Sault Ste. Marie, ON Sault Ste. Marie, MI Thunder Bay, ON Marquette, MI Superior, WI

Relativne visine, prosječne dubine, najveže dubine i volumeni Velikih jezera.

<timeline> ImageSize = width:595 height:250 PlotArea = width:525 height:200 left:50 bottom:15 AlignBars = justify Period = from:-1000 till:600 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:500 start:-1000 ScaleMinor = unit:year increment:100 start:-1000 Colors = id:blue1 value:rgb(0.0,0.0,0.75) id:blue2 value:rgb(0.1,0.1,0.8) id:blue3 value:rgb(0.2,0.2,0.85) id:blue4 value:rgb(0.3,0.3,0.9) id:blue5 value:rgb(0.4,0.4,0.95) id:textinbar value:yelloworange id:textoutsidebar value:redorange Define $elevation = shift:(0,15) mark:(line,textoutsidebar) textcolor:textoutsidebar Define $avgdepth = mark:(line,textinbar) textcolor:textinbar Define $maxdepth = shift:(0,-11) mark:(line,textoutsidebar) textcolor:textoutsidebar PlotData= align:center bar:Superior from:-732 till:600 width:194 color:blue1 $elevation at:600 text:"600 ft (183 m)" $avgdepth at:117 shift:(0,1) text:"483 ft (147 m)" $maxdepth at:-732 text:"1,332 ft (406 m)" bar:Michigan from:-348 till:577 width:113 color:blue5 $elevation at:577 text:"577 ft (176 m)" $avgdepth at:298 shift:(0,2) text:"279 ft (85 m)" $maxdepth at:-348 text:"925 ft (282 m)" bar:Huron from:-173 till:577 width:101 color:blue3 $elevation at:577 text:"577 ft (176 m)" $avgdepth at:382 shift:(0,1) text:"195 ft (59 m)" $maxdepth at:-173 text:"750 ft (229 m)" bar:Erie from:359 till:569 width:49 color:blue2 $elevation at:569 text:"569 ft (173 m)" $avgdepth at:507 align:left shift:(30,2) textcolor:textoutsidebar text:"62 ft (19 m)" $maxdepth at:359 text:"210 ft (64 m)" bar:Ontario from:-559 till:243 width:44 color:blue4 $elevation at:243 text:"243 ft (74 m)" $avgdepth at:-40 shift:(0,2) text:"283 ft (86 m)" $maxdepth at:-559 text:"802 ft (244 m)" align:left shift:(35,0) textcolor:green at:243 text:"surface~elevation" at:-40 text:"average~depth" at:-559 text:"maximum~depth" </timeline>
Notes:	Područje svakog pravokutnika razmjerno je volumenu vode svakog jezera.
Source:	EPA

Jezero Michigan-Huron

Jezera Michigan i Huron hidrološki su jedno jezero, za koje se ponekad koristi naziv Jezero Michigan-Huron; oba jezera imaju istu nadmorsku visinu od 176 m, te nisu povezana rijekom već prolazom Mackinac.

Ostale površine vode

• Zaljev Georgian je veliki zaljev jezera Huron od kojega je odvojen poluotokom Bruce i otocima Manitoulin. U zaljevu se nalazi većina otoka Velikih jezera (oko 30.000)
• Mackinac prolaz povezuje jezero Michigan i jezero Huron.
• Welland kanal povezuje jezera Erie i Ontario, zaobilazeći rijeku Niagara koje nije plovna čitavim tijekom zbog Slapova Niagare.
• Jezero St. Clair je najmanje jezero u sustavu Velikih jezera, te se upravo zbog svoje velićine rijetko smatra jednim od Velikih jezera
• Nipigon jezero, sjeverno od jezera Superior, se često smatra šestim Veliki jezerom

Povezanost s morima

Vodenim kanalom Saint Lawrence (Saint Lawrence Seaway) Velika jezera povezana su sa Atlantskim oceanom (Zaljev St. Lawrence), te ovaj sustav služi za promet teretnih i putničkih brodove. Brodovi se vodenim putem kreću kroz sustav kanala i brana, a dio se prometa odvija i rijekama.

Velika jezera povezana su sa Meksičkim zaljevom rijekom Illinois (od grada Chicago), pa dalje rijekom Mississippi u zaljev, ili alternativno preko rijeke Illinois (od Chicaga), rijekom Mississippi, do ušća rijeke Ohio, uzvodno rijekom Ohio, dalje u rijeku Tennessee iz koje dalje vodenim putem engl. Tennessee-Tombigbee Waterway u zaljev Mobile.

Manji brodovi mogu i kanalom Erie i rijekom Hudson doploviti do New Yorka.

Porijeklo imena

	Jezero Erie	Jezero Huron	Jezero Michigan	Jezero Ontario	Jezero Superior
Porijeklo imena	Erie; skraćena forma riječi Erielhonan iz porodice jezika Iroquoian, što znači “dugi rep” ("long tail"), a odnosi se na kuguara ili pumu	Francuski istraživači nazvali su stanovnike u području jezera, “Huron”	Najvjerojatnije iz jezika Ojibwa od riječi "mishigami" što znači “velika voda”	Wyandot (Huron) riječ "ontarío" znači “Jezero svjetlucave vode” (Ontara = lijep, Ontario = lijepo jezero)	Engleski prijevod francuskog pojma “lac supérieur” ("gornje jezero"), što se odnosi na položaj iznad jezera Huron, Ojibwe su ga nazivali "Gitchigumi"