IP broj ili IP adresa je jedinstvena brojčana oznaka računala na internetu. IP adresa je u osnovi binarni broj, koji je u slučaju trenutno važeće verzije IP protokola, IPv4, binarni broj 32 bita dug. Često se radi lakšeg pamćenja IP adrese zapisuju u dekadskoj notaciji, gdje se 32-bitni broj podijeli na četiri 8-bitna broja, koji se zatim prikazuju kao četiri decimalna broja odvojena točkom. Svaki od tih brojeva je u rasponu 0-255, što je upravo raspon brojeva koji se mogu prikazati u jednom 8-bitnom binarnom prikazu. IPv6 verzija protokola predviđa 128-bitne adrese, te se u tom slučaju može koristiti i heksadecimalni zapis, radi kraćeg oblika i jednostavnosti. Primjer IP adrese je 172.16.254.1 (na slici).
Uporaba i objašnjenje
Svako računalo koje je povezano na Internet mora imati jednoznačno dodijeljenu IP adresu. Te adrese su nužne da bi se paketi upućeni s izvorišnog računala mogli preusmjeriti do odredišnog. Taj postupak preusmjeravanja vrše računala specifične namjene koje nazivamo usmjerivači. IPv4 je trenutni standard za IP adresiranje na Internetu.
Kako je nužno da IP adrese budu jednoznačno dodijeljene, postoje međunarodne organizacije koje se brinu o raspodjeli IP adresnog prostora. Takva je organizacija The Internet Assigned Numbers Authority (IANA). IANA zatim za određen raspon adresa zadužuje regionalne Internet registre, pa je za područje Europe zadužen RIPE Network Coordination Centre. Ono što bi se moglo nazvati IPv5om je postojalo samo kao eksperimentalni ne-IP protokol u realnom vremenu nazvan ST2 i opisan u RFC 1819. Ovaj protokol je napušten u korist RSVP-a.
IP adrese se dijele na one privatne i javne. Javne IP adrese su jedinstvene, globalne i standardizirane. Razvojem Interneta počelo je nedostajati sve više i više slobodnih IP adresa. Rješenje tog problema su bile privatne IP adrese. Privatne adrese mogu biti duplicirane uz uvjet da se ne nalaze u istoj lokalnoj mreži. Prilikom izlaska korisnika iz lokalne mreže na Internet, privatna adresa IP adresa se pretvara u javnu IP adresu pomoću metoda NAT (Network Address Translation) i PAT (Port Address Translation).
U IPv6, novi (ali ne još široko korišten) standardni internet protokol, gdje su adrese 128 bita široke, što bi, čak i sa velikim dodjelama netblokova, trebalo zadovoljiti blisku budućnost. Teoretski, postojalo bi točno 2128, ili 3.403×1038 unikatnih adresa. Kada bi zemlja bila sačinjena kompletno od zrna pijeska od 1cm³, onda bi se mogla dodijeliti jedinstvena adresa svakom zrnu u 300 milijuna planeta veličine zemlje. Veliki prostor za adrese će biti rijetko popunjen, što omogućava ponovno kodiranje više informacija. Globalne adrese koje se šalju k jednom odredištu sastoje se iz dva dijela: 64-bitni dio za rutiranje i 64-bitni identifikator domaćina. Netblokovi se određuju kao moderne alternative IPv4: broj mreže, kojega prati kosa crta i broj značajnih bitova (u decimalnom zapisu). Primjer je 12AB::CD30:0:0:0:0/60 uključuje sve adrese koje počinju s 12AB00000000CD3. IPv6 ima dosta poboljšanja u odnosu na IPv4, pored samo većeg prostora za adrese, uključujući i samostalno ponovno odbrojavanje i obveznu upotrebu IPsec-a.
Podjela IPV4 adresa po razredima
IPv4 adrese su 32-bitni brojevi koji se koriste za identifikaciju uređaja na internetu ili drugim računalnim mrežama. IPv4 adrese se obično zapisuju u dekadskoj notaciji, gdje se 32-bitni broj podijeli na četiri 8-bitna broja, koji se zatim prikazuju kao četiri decimalna broja odvojena točkom. Svaki od tih brojeva je u rasponu 0-255, što je upravo raspon brojeva koji se mogu prikazati u jednom 8-bitnom binarnom prikazu. Primjer IPv4 adrese je 172.16.254.1.
Podjela IPv4 adresa po razredima je način klasifikacije IPv4 adresa prema njihovom mrežnom identifikatoru i identifikatoru domaćina. Postoji pet razreda IPv4 adresa: A, B, C, D i E. Svaki razred ima određeni raspon IPv4 adresa i određenu podmrežnu masku koja se primjenjuje na sve adrese tog razreda. Podjela na razrede je zasnovana na samo prvih nekoliko bitova (najznačajnijih) prvog okteta adrese. Primjeri [1]:
- Razred A: 10.1.2.3/8 - ova adresa pripada mreži 10.0.0.0 i ima identifikator domaćina 1.2.3.
- Razred B: 172.16.254.1/16 - ova adresa pripada mreži 172.16.0.0 i ima identifikator domaćina 254.1.
- Razred C: 192.168.1.100/24 - ova adresa pripada mreži 192.168.1.0 i ima identifikator domaćina 100.
- Razred D: 224.0.0.1 - ova adresa je multicast adresa koja se koristi za slanje paketa svim domaćinima u mreži.
- Razred E: 240.0.0.1 - ova adresa je rezervirana za buduću upotrebu i ne smije se koristiti u javnim mrežama.
Da bi se koncept o razredima bolje pojasnio, sljedeća tablica prikazuje podjelu IPv4 adresa u razrede i kako one rade u binarno i decimalno. Slova u tablici označavaju oktete adrese a.b.c.d.
| Razred | Prvi oktet | Drugi oktet | Treći oktet | Četvrti oktet | Podmrežna maska | Broj mreža | Broj domaćina po mreži |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A | 0xxx xxxx | bbbbbbbb | bbbbbbbb | bbbbbbbb | 255.0.0.0 | 128 | 16.777.214 |
| B | 10xx xxxx | xxxxxxxx | bbbbbbbb | bbbbbbbb | 255.255.0.0 | 16.384 | 65.534 |
| C | 110x xxxx | xxxxxxxx | xxxxxxxx | bbbbbbbb | 255.255.255.0 | 2,097,152 | 254 |
| D | 1110 xxxx | xxxxxxxx | xxxxxxxx | xxxxxxxx | N/A | N/A (multicast) | N/A (multicast) |
| E | 1111 xxxx | xxxxxxxx | xxxxxxxx | xxxxxxxx | N/A (rezervirano) | N/A (rezervirano) | N/A (rezervirano) |
Može se primijetiti da je podjela na razrede zasnovana na samo prvih nekoliko bitova (najznačajnijih) prvog okteta adrese. Tako razred A počinje bitom 0, razred B bitovima 10, i razred C bitovima 110. Postoje i posebni razredi D za multicast koja počinje bitovima 1110, te rezervirani razred E koji počinje bitovima 1111.
Može se primijetiti da je podjela na razrede zasnovana na samo prvih nekoliko bita (najznačajnijih) prvog okteta adrese. Tako razred A počinje bitom 0, razred B bitovima 10, i razred C bitovima 110. Postoje i posebni razredi D za multicast koja počinje bitovima 1110, te rezervirani razred E koji počinje bitovima 1111 i rezerviran je za buduće namjere.
Dva dijela IPv4 adrese
IPv4 adrese u razredima od A do C se mogu podijeliti na dva dijela: mrežni identifikator (engl. ‘‘network ID’’) i identifikator domaćina (engl. ‘‘host ID’’). Mrežni identifikator označava kojoj mreži uređaj pripada, a identifikator domaćina označava koji je to uređaj unutar te mreže. Na taj način se omogućuje usmjeravanje (engl. ‘‘routing’’) paketa između različitih mreža i unutar iste mreže.
Da bi se odredilo koji dio IPv4 adrese predstavlja mrežni identifikator, a koji dio predstavlja identifikator domaćina, koristi se podmrežna maska (engl. ‘‘subnet mask’’). Podmrežna maska je također 32-bitni broj koji ima jedinice na mjestima gdje je mrežni identifikator, a nule na mjestima gdje je identifikator domaćina. Primjer podmrežne maske je 255.255.0.0.
Principi rada podmrežne maske
Podmrežna maska se može primijeniti na IPv4 adresu pomoću bitovne I operacije (engl. ‘‘bitwise AND operation’’) da bi se dobio mrežni identifikator. Na primjer:
- 172.16.254.1 AND 255.255.0.0 = 172.16.0.0
Rezultat je mrežni identifikator, koji označava da uređaj s adresom 172.16.254.1 pripada mreži 172.16.0.0.
Podmrežna maska se može također primijeniti na IPv4 adresu pomoću bitovne NE operacije (engl. ‘‘bitwise NOT operation’’) i zatim pomoću bitovne I operacije da bi se dobio identifikator domaćina. Na primjer:
- 172.16.254.1 AND NOT(255.255.0.0) = 172.16.254.1 AND 0.0.255.255 = 0.0.254.1
Rezultat je identifikator domaćina, koji označava da je to uređaj s brojem 254 u mreži 172.16.
CIDR notacija podmrežne maske
Podmrežna maska se može također zapisati u CIDR notaciji (engl.‘‘Classless Inter-Domain Routing notation’’), gdje se nakon IPv4 adrese stavi kosa crta i broj bitova koji predstavljaju mrežni identifikator u binarnom zapisu (broj jedinica u podmrežnoj maski).
Na primjer, podmrežna maska 255.255.0.0 ima 16 jedinica u binarnom zapisu, pa se može zapisati kao /16. IPv4 adresa 172.16.254.1 s podmrežnom maskom 255.255.0.0 se može zapisati kao 172.16.254.1/16.
Vanjske poveznice
- IANA - The Internet Assigned Numbers Authority
- RIPE Network Coordination Centre
- IP Address Definition.com - Korisne Informacije o IP adresi
- DNSstuff - opširna web stranica sa brojnim alatima vezanih za IP adrese
- IP map
- IP adresa
- ↑ 5 Classes of IPv4 Addresses [Class A, B, C, D and E] Meridian Outpost