Gentrifikacija

Gentrificirane kuće u njujorškom, nekad pretežito crnačkom i siromašnom naselju

Primjer gentrifikacije zgrade u Varšavi

Gentrifikacija (prema engl. gentry - niže plemstvo), postupak u kojem se starije jeftine građevine (uglavnom stambene zgrade) ili čitavi dijelovi gradova, najčešće radnička naselja, pretvaraju u skuplje luksuzne građevine za pripadnike srednjeg sloja koji se najčešće doseljava na mjesto autohtonog stanovništva, istisnutog iz tih građevina zbog povišenih troškova života.

Povezana je s procesima deindustrijalizacije, urbanizacije i osuvremenja (modernizacije) povijesnih jezgri i užih gradskih središta nauštrb autohtonog stanovništva koje se seli u predgrađa ili čak i izvan matičnih gradova, u trabante i satelitske gradove koji su samo poslopružateljskom ulogom povezane s matičnim središtem, dok stanodavateljskom, kulturnom, obrazovnom i brojnim drugim ulogama zadržavaju stanovništvo unutar svojih granica, ali i dalje unutar utjecaja matičnog grada kojem teže (gravitiraju) iz privrednih razloga.

Na primjeru favela, slamova i ostalih divljih naselja, čije se stanovništvo raseljava radi izgradnje bilo prometnica bilo poslovnih ili stambenih prostora, ali bez pružanja alternative, gentrifikacija može poprimiti i oblike društvenog, a u krajnjem slučaju i planiranog etničkog čišćenja, istiskivanja domaćeg stanovništva na korist novouseljene zajednice.

Gentrifikacija posebno snažno pogađa brzo urbanizirana područja, kako u razvijenom, tako i u nerazvijenom dijelu svijeta, produbljujući postojeće društvene razlike.

Osim navedenih, potiču je i mahom prisutan ruralni egzodus, zbjeg stanovništva sa seoskih u gradska područja, koji pojačavajući intezitet deagrarizacije, a time i deruralizacije, pojačava postupak gentrifikacije.

Pojedini urbanisti povezuju gentrifikaciju s pojmom urbane dekadencije, propadanja autohtone građanske kulture uslijed preseljenja njezinih baštinika na predgrađa i naselja izvan granica matičnog (rodnog) grada, time i izvan gradskoga kulturnoga utjecaja, jer predgrađa i sateliti zadovoljavaju i tu ulogu.

Primjerice, američki gradovi Portland, u saveznoj državi Oregon, i glavni grad SAD-a Washington predvode procese gentrifikacije u toj zemlji s najvišim udjelima gentrificiranih zgrada u gradskom središtu. U Portlandu je tako gentrificirano 3 od 5 zgrada, a u Washingtonu svaka druga, kao i primjerice u Minneapolisu i Seattleu.