Sudbeni kotar Benkovac bio je jedan od sudbenih kotara (njem. Gerichtsbezirk), koji su predstavljali manje upravno-teritorijalne jedinice nekadašnje Carevine Austrije u okvirima Austro-Ugarske monarhije. Zajedno sa sudbenim kotarima Kistanje i Obrovac činio je veću upravno-teritorijalnu jedinicu politički kotar Benkovac u sastavu austrijske krunske zemlje Dalmacije. Prostirao se je 1900. godine na 564,28 km2[1], a sjedište sudbenog kotara bilo je u Benkovcu.
Stanovništvo
Godine 1900. u sudbenom je kotaru Benkovcu živjelo 14.100 stanovnika[2] popisanih kao lokalno civilno stanovništvo i "stranci" (stanovništvo iz drugih dijelova carstva - "nezavičajno" (njem. Staatsfremde) bez stalnog boravka u Dalmaciji, zatečeno na licu u vrijeme popisa, koje je u popisnim kolonama bilo vjerski, ali ne i jezično raspoređeno)), te kao vojničko stanovništvo. Izjašnjavanja u smislu narodnosne pripadnosti nije bilo, a hrvatski i srpski jezik iskazani su kao jedan jezik pod službenim imenom "srpsko-hrvatski jezik" (njem. serbo-kroatisch)[3].
U odnosu na strukturu stanovništva ukupno je popisano 14.099 osoba ili 99,99% iz reda civilnog stanovništva, od toga lokalnog, "zemaljskog" iz Dalmacije 14.062 ili 99,73% od ukupnog civilnog stanovništva, te "nezavičajnog" odn. iz drugih dijelova monarhije 37 osoba ili 0,26% od ukupnog civilnog stanovništva. Iz reda vojničkog stanovništva popisana je jedna osoba, što je predstavljalo 0,007% od ukupnog stanovništa.
| Sudbeni kotar Benkovac | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| S.K. | stanovništvo 1900. | rimokatolici | pravoslavci | ostale vjere | njemački | hrvatski ili srpski | talijanski | ostali jezici | "nezavičajno" st. ("Staatsfremde") | bilješka | |||
| Sudbeni kotar Benkovac | 14.100 | 8.119 | 5.981 | - | 2 | 14.016 | 43 | 2 | 37 | Sada je podijeljen između upravnih jedinica: općine Pirovac (Šibensko-kninska županija) te grada Benkovca i općina Lišane Ostrovičke, Pakoštane, Polača i Stankovci (Zadarska županija). | |||
| % | 100% | 57,58% | 42,41% | - | 0,01% | 99,40% | 0,30% | 0,01% | 0,26% | ||||
| od toga vojničko | 1 | 1 | - | - | 1 | - | - | - | - | ||||
| % | 100% | 100% | - | - | 100% | - | - | - | - | ||||
Naselja
Sudbeni kotar Benkovac koji je istodobno bio i općina, sastojao se iz 39 naseljenih mjesta i njihovih dijelova - zaselaka (u zagradi je dat broj stanovnika s popisa od 31. prosinca 1900. godine):
| Sudbeni kotar Benkovac - naselja i stanovništvo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| naseljeno mjesto | stanovništvo 1900. | rimokatolici | pravoslavci | ostale vjere | njemački | hrvatski ili srpski | talijanski | ostali jezici | "nezavičajno" st. ("Staatsfremde") | pripadajući dijelovi naselja | bilješka | ||
| Banjevac | 618 | 618 | - | - | - | 618 | - | - | - | Bakovića Luke (96), Kašić (66), Kukinje (74), Ošine (61), Pod Gradinom (35), Punta (184), Šarlije (102) | Sada se iskazuje pod imenom Banjevci. Sadrži podatke i za naselje Kašić. | ||
| Benkovac | 512 | 356 | 156 | - | 2 | 437 | 42 | 1 | 30 | Benkovac (512) | |||
| od toga vojničko | 1 | 1 | - | - | 1 | - | - | - | - | ||||
| Benkovac Selo | 211 | 7 | 204 | - | - | 211 | - | - | - | Benkovac Selo (211) | Sada se iskazuje pod imenom Benkovačko Selo. | ||
| Biljane Gornje | 365 | - | 365 | - | - | 365 | - | - | - | Dukići (25), Gagići (30), Jankovića Kula (3), Lacmanović (21), Mrogano Selo (14), Opačići (125), Ostojići (84), Radmanovići (26), Stanari (37) | Sada se iskazuje pod imenom Gornje Biljane. | ||
| Brgud ili Selo pod Drenovačom | 649 | - | 649 | - | - | 649 | - | - | - | Banići (397), Čalići (58), Čemer (26), Dobra Gora (44), Dolac Matići (78), Pod Jarebinjak (46), Pod Kosinjak (0) | Sada se iskazuje pod imenom Brgud. | ||
| Bruška | 385 | 339 | 46 | - | - | 385 | - | - | - | Čekić-Ogradica (6), Draga (64), Izpod Ljut (15), Livadica (36), Marinovići (74), Ograde (68), Pod Stranom (13), Ružića Draga (109) | |||
| Budak | 325 | 325 | - | - | - | 325 | - | - | - | Budak (325) | |||
| Buković | 690 | 32 | 658 | - | - | 683 | 1 | 1 | 5 | Draga (17), Drnek (306), Kupreš (205), Novoselje (109), Varoš (53) | |||
| Bulić | 180 | 168 | 12 | - | - | 180 | - | - | - | Pod Gladuša (18), Rašići (26), Rubelji (96), Suići (40) | |||
| Ceranje | 338 | 49 | 289 | - | - | 338 | - | - | - | Ceranje Donje (121), Ceranje Gornje (135), Gašparci (46), Krš Čačići (36) | Sada se iskazuje pod imenima Donje Ceranje i Gornje Ceranje. | ||
| Jagodnje Donje | 148 | 48 | 100 | - | - | 148 | - | - | - | Jagodnje Donje (148) | Sada se iskazuje pod imenom Donja Jagodnja. | ||
| Jagodnje Gornje | 362 | - | 362 | - | - | 362 | - | - | - | Pod Gradinom (11), Smiljevac ili Sriednje Selo (323), Zečevića Stan (28) | Sada se iskazuje pod imenom Gornja Jagodnja. | ||
| Kakma | 65 | 16 | 49 | - | - | 65 | - | - | - | Kakma (65) | |||
| Kolarine | 270 | - | 270 | - | - | 270 | - | - | - | Devića Varoš (8), Ikači i Prlići (249), Zorica (13) | Sada se iskazuje pod imenom Kolarina. | ||
| Korlat | 500 | 265 | 235 | - | - | 500 | - | - | - | Gradina (79), Kukalj Cupać (107), Pod Gredom (29), Pod Gredom Tintori (115), Pod Putom Babići (68), Radeki (36), Vulelijina Draga (66) | |||
| Kozlovac | 216 | - | 216 | - | - | 216 | - | - | - | Ivaniševića Draga ili Zorica (158), Kula (9), Podi (49) | Sada se iskazuje pod imenom Kožlovac. | ||
| Kulatlagić ili Kula Atlagića | 470 | 31 | 439 | - | - | 469 | - | - | 1 | Ćuruvija Stan (37), Martinovići (86), Miljevići (55), Na Kuklju Babići (146), Sankovići (57), Stanari (33), Trnjinići (31), Vuletići (25) | Sada se iskazuje pod imenom Kula Atlagić. | ||
| Lepuri | 150 | 150 | - | - | - | 150 | - | - | - | Lepuri (150), Stanari (0) | Sada se iskazuje pod imenom Donji Lepuri. | ||
| Lisičić ili Sriednje Selo | 441 | 440 | 1 | - | - | 441 | - | - | - | Bačići (28), Budanovi (83), Dražići (5), Kutići (260), Podgrađe (65) | Sada se iskazuje pod imenom Lisičić. Sadrži podatke i za naselje Podgrađe. | ||
| Lišane Ostrovičke | 530 | 530 | - | - | - | 530 | - | - | - | Manići (84), Mijići (45), Nimci (182), Pod Crkvom (52), Pod Mišnje (38), Radaši (80), Tkaljići (49) | |||
| Lišane Tinjske | 218 | - | 218 | - | - | 218 | - | - | - | Lišane Tinjske (218), Goljani (0) | |||
| Miranje | 139 | 3 | 136 | - | - | 139 | - | - | - | Miranje Donje (54), Miranje Gornje (60), Žegar ili Žegarani (25) | |||
| Morpolača | 86 | - | 86 | - | - | 86 | - | - | - | Morpolača (86) | |||
| Nadin | 455 | 278 | 177 | - | - | 455 | - | - | - | Batovići (64), Brzojini (40), Donji Varoš (129), Kvartir (0), Pod Kosom ili Kosa Majstrovići (68), Staro Selo (32), Vrsaljkovi (52), Zagrad (70) | Sadrži podatke i za naselje Zagrad. | ||
| Perušić | 285 | 205 | 80 | - | - | 285 | - | - | - | Guzići (236), Šarića Stan (49) | Sada se iskazuje pod imenom Perušić Benkovački. | ||
| Podlug | 204 | 180 | 24 | - | - | 204 | - | - | - | Na Kosi ili Jokić u Kosi (120), Vuletići (84) | |||
| Polača | 703 | 629 | 74 | - | - | 702 | - | - | 1 | Kastela (72), Pod Gradinom ili Gradinari (413), Prtenjači (137), Stanari (70), Strkovača (11) | |||
| Popović ili Popovići | 487 | 392 | 95 | - | - | 487 | - | - | - | Kom (63), Krč (52), Kupinovac (48), Pliskovo ili Pliskovac (79), Pod Otavac (82), Tokići (163) | Sada se iskazuje pod imenom Popovići. | ||
| Pristeg | 552 | 319 | 233 | - | - | 552 | - | - | - | Crnokrak (10), Pristeg Donji ili Kršari (85), Pristeg Gornji (168), Rončević (1), Uzelice (288) | |||
| Prović | 64 | 29 | 35 | - | - | 64 | - | - | - | Prović (64) | |||
| Radošinovac | 254 | 214 | 40 | - | - | 254 | - | - | - | Dobravoda (43), Pod Visokom (79), Skorobić (132) | Sada se iskazuje pod imenom Radošinovci. Sadrži podatke i za naselje Dobra Voda. | ||
| Rastević | 598 | 304 | 294 | - | - | 598 | - | - | - | Gnjatović Draga (54), Kličevica (5), Pod Gradinom (120), Vrpljane (175), Ziačića Draga (244) | Sada se iskazuje pod imenom Raštević. | ||
| Rodaljice | 299 | 299 | - | - | - | 299 | - | - | - | Pod Gredom ili Držođodani (188), Žutelji (111) | |||
| Stankovac ili Stankovci | 1.086 | 1.086 | - | - | - | 1.086 | - | - | - | Bile Vlake (129), Crljenik (103), Kod Gospe (61), Morići (73), Morići pod Cestu (85), Vunići (635) | Sada se iskazuje pod imenom Stankovci. Sadrži podatke i za naselja Bila Vlaka i Crljenik. | ||
| Šopot | 167 | 93 | 74 | - | - | 167 | - | - | - | Glavica Grubić (12), Kličevica (6), Šušanj ili Šušnjar (149) | |||
| Tinj | 219 | 194 | 25 | - | - | 219 | - | - | - | Ivankovića Stan (7), Pod Gradinom (96), Više Bare Jurjevića (55), Zagradine (61) | |||
| Vrana | 334 | 264 | 70 | - | - | 334 | - | - | - | Marina ili Skolj (47), Oton (54), Pećina (20), Pod Gradinom (128), Za Pećinom (85) | |||
| Vukšić | 285 | 256 | 29 | - | - | 285 | - | - | - | Drčin Varoš (192), Radmili (93) | |||
| Zapužane ili Zapužani | 240 | - | 240 | - | - | 240 | - | - | - | Dražari (35), Gradinari ili Gradinjani (171), Jaružani (34) | Sada se iskazuje pod imenom Zapužane. | ||
Literatura
- Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder; Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900. Herausgegeben von der K. K. Statistischen zentralkommission; XIV Dalmatien. Wien 1908.
- Republika Hrvatska - Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.
- Mirko Korenčić: Naselja i stanovništvo SR Hrvatske od 1857-1971, Zagreb, 1979.
Izvori
- ↑ Zeno.org Meyers Großes Konversations-Lexikon, sv. 4., Lipsko, 1905., str. 429, natuknica Dalmatien
- ↑ Ante Bralić: Zadarski fin-de siècle – Političke i društvene prilike u Zadru i Dalmaciji, Časopis za suvremenu povijest, br. 3./2007., str. 732 - 733
- ↑ Gemeindelexikon der im reichsrate vertretenen königreiche und länder; Bearbeitet auf grund der ergebnisse der Volkszählung vom 31. dezember 1900. Herausgegeben von der K. K. Statistischen zentralkommission; XIV Dalmatien. Wien 1908.
| |||||