Manastiri Eparhije vranjske su dio bogate kulturne baštine Srpskog naroda Južne i istočne Srbije koja se sudbinski vezala za duhovnu, kulturnu i prosvjetnu djelatnosti nacionalno biće srpskog stanovništva ovih područja. Dijeleći sudbinu naroda koji ih je gradio, manastiri izgrađeni na prostoru Južne i istočne Srbije nekada su se uzdizali do lijepog, ili, pak, bili rušeni i spaljivani, od brojnih osvajača ovog dijela Balkana. Njihovi sačuvani ostaci i dalje zrače božanskom svjetlošću koja je okupljala i okuplja narod da slavi Boga i skuplja snagu da opstane i manastire obnovi, i tako u krug.[1]
Obnavljajući mnoge stare svetinje narod ovog područja Srbije sačuvao je bizantske tekovine Kršćanstva začetog na ovom prostoru, pravoslavne zakone i srpsku duhovnost. Zato, je sam čin upoznavanja s ovim manastirima jednako važna za spoznaju ali i za obnovu porušenih i izgradnju novih manastira na prostoru Južne i istočne Srbije.
Važnost
Spomeničko nasljeđe sa prostora Južne i istočne Srbije zauzima značajno mjesto u kulturnoj riznici Srbije i Balkana.[2] Na teritoriju koja je u nadležnosti Eparhije vranjske i Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niša nalazi se 8 općina sa 8 gradskih i 355 seoskih naselja.
U registar spomenika kulture i evidenciju niškog Zavoda, upisana su četiri manastira koja su kategorizirana u spomenike kulture od izuzetnog značaja, dok su ostali manastiri proglašeni za spomenike kulture od velikog značaja.[1]
Popis manastira
| Slika | Naziv manastira | Lokacija | Izgrađen | Napomena | |
|---|---|---|---|---|---|
|
Prohor Pčinjski | Prohor Pčinjski | 17. stoljeće | ||
| Svetog Stefana | Gornje Žapsko | Srednji vijek - nepoznato | |||
| Svetih apostola Petra i Pavla | Dubnica (Vranje) | Srednji vijek - nepoznato | Prvi put se spominje u Turskom popisu iz 1576/1577. | ||
| Vavedenje Presvete Bogorodice | Palja | 13. stoljeće | |||
|
Svetog Pantelejmona | Lepčince | 14. stoljeće | ||
| Svetog oca Nikolaja | Vranje | Srednji vijek - nepoznato | |||
| Svetog proroka Ilije | Kacapun | 13. stoljeće | |||
| Svetog proroka Ilije | Bresnica | 1896. | Manastir je bez bratstva | ||
| Svetih apostola Petra i Pavla | Milevci | 18. stoljeće | |||
| Svetog velikomučenika Georgija | Oraovica (Preševo) | 14. stoljeće | |||
| Svetog arhangela Gavrila | Lopardince | 16. stoljeće | |||
| Svetih apostola Petra i Pavla | Dubnica (Vranje) | 11. stoljeće | |||
| Svetog Simeona Stopolnika | Soderce | 13. stoljeće | |||
Izvori
- ↑ 1,0 1,1 1,2
- PREUSMJERI Predložak:Srp oznaka M. Rakocija, Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije, Niš, 2013.
- ↑
- PREUSMJERI Predložak:Srp oznaka Miloš Timotijević, Nenad Makuljević. Ikonopis Vranjske eparhije, Beograd: Filozofski fakultet, Katedra za povijest umjetnosti novog stoljeća; Vranje: Eparhija vranjska Srpska pravoslavne crkve, 2005.