Oppidum (lat., množina: oppida) je naziv kojim su Rimljani opisivali veća - poluurbana ili urbana - naselja na područjima Zapadne i srednje Europe pred kraj željeznog doba. Ona se obično vezuju uz Kelte i njihovu kulturu, ali su ih gradili i njima susjedni narodi. Nakon što se Rimsko Carstvo konsolidiralo, izraz opidum je ušao kao službeni pojam za administrativno središte u provincijama.
Opidumi su se obično gradili na vrhovima brežuljaka, odnosno nastajali su od manjih utvrđenja koja bi se kasnije ogradila rovom, palisadom, grudobranom ili kamenim zidom. U međuprostorima su se gradile kuće za stanovnike, odnosno civilni objekti. Kao takvi, oppidumi su igrali važnu ulogu u postupnoj urbanizaciji sjevera Europe. Rimljanima su često služili kao dio infrastrukture za urbanizaciju i romanizaciju novoosvojenih provincija.
Primjeri
U Francuskoj
- Alesia
- Bibracte (Mont Beuvray), 135 ha
- Corent,
- Gergovia, 75 ha
- Montlaurès
- Oppidum d’Altimurium kraj Murviel-lès-Montpelliera
- Oppidum d'Ensérune
- Pech Maho
- Salon-de-Provence
- Toulouse
U Belgiji i Nizozemskoj
- Oppidum Aduaticorum/Atuatucorum (Namur), Valonija, Belgija
- Canteleux, Huissignies, Chièvres, Valonija, Belgija
- Cheslé, Bérisménil, Samrée La Roche-en-Ardenne, Valonija, Belgija
- Chession, Han-sur-Lesse, Rochefort, Valonija, Belgija
- Flobecq, Valonija, Belgija
- Gilly-Ransart, Charleroi, Valonija, Belgija
- Gougnies, Gerpinnes, Valonija, Belgija
- Orchimont, Vresse-sur-Semois, Valonija, Belgija
- Sinsin, Somme-Leuze, Valonija, Belgija
- Titelberg, Luksemburg
U Njemačkoj
- Heidengraben, 1400 ha
- Kelheim, 600 ha
- Manching, 380 ha
- Donnersberg, 240 ha
- Glauberg,
- Alcimoennis,
U Srednjoj i Istočnoj Europi
- Sisak, Hrvatska
- Basel-Münsterhügel, Švicarska
- Závist, Češka, 170 ha
- Stradonice, Češka
- Přerovská hůra, Češka
- Bratislava, Slovačka
- Devín, Slovačka
- Mukačevo, Ukrajina
Na Pirenejskom poluotoku
- Iruña-Veleia, Španjolska
- Mesa de Miranda, Španjolska
- Óbidos, Portugal
Na Britanskom Otočju
- Traprain Law, Škotska
- Verlamion, Engleska
- Nanstallon, Cornwall
U srednjovjekovnoj Kraljevini Mađarskoj, oppidum se koristio kao službeni izraz za trgovišta (mezőváros na mađarskom), koja su bila slabijeg statusa od slobodnih kraljevskih gradova ali važnija od sela.[1]
Izvori
Literatura
- Collis, John (1984) Oppida, earliest towns north of the Alps. Sheffield
- Garcia, Dominique (2004) La Celtique Méditeranée: habitats et sociétés en Languedoc et en Provence, VIIIe - IIe siècles av. J.-C. chapter 4 La « civilisation des oppida » : dynamique et chronologie. Paris, Editions Errance. ISBN 2-87772-286-4
- Sabatino Moscati (ed.), Otto Hermann Frey (ed.), Venceslas Kruta (ed.), Barry Raftery (ed.), Miklos Szabo (ed.) (1998) The Celts, Rizzoli
