Uređujete Triptamin

<!--'''Triptamin'''-->'''Triptamin''' je [[monoamin]]i [[alkaloid]] pronađen u biljkama i životinjama. Njegova struktura se tvori oko [[indol]]nog prstena, a prirodno se sintetizira iz [[aminokiselina|aminokiseline]] [[triptofan]] od kuda je i dobiveno ime triptamin. Triptamin je u tragovima pronađen u [[mozak|mozgovima]] [[sisavac]]a i smatra se da ima ulogu [[neurotransmiter]]a.

Triptamin je također polazišna osnova za grupu spojeva zajedno zvanih '''triptamini'''. U skupini triptamina se nalaze i razni biološki aktivni spojevi poput neurotransmitera ili halucinogena.

Koncentracija triptamina u mozgu štakora iznosi otprilike 3.5 pmol/g.

==Triptamini u biljkama==

Mnoge ili skoro sve biljke imaju malenu količinu triptamina koji sudjeluje u procesu biosinteze biljnog hormona indol-3-acetatna kiselina (heteroauksin). Veće koncentracije mogu biti pornađene u biljkama vrste

*[[Acacia]]

Triptamin u biljci djeluje kao prirodni pesticid.

==Derivati triptamina==

Najpoznatiji triptamini su [[serotonin]], važan [[neurotransmiter]],  i [[melatonin]]. Triptamini alkaloidi pronađeni u [[Gljive|gljivama]], [[biljke|biljkama]] i [[životinje|životinjama]] čovjek često koristi zbog njihovih psihoaktivnih djelovanja. Neki od takvih primjera je i [[psilocibin]] iz gljive, i [[DMT]] nekih biljaka. Napravljeni su i mnogi sintetički triptamini koji uključuji [[sumatriptan]], [[lijek]] za [[migrena|migrenu]]. 

[[Datoteka:Tryptamine rests General Formula V.svg|mini|Opća struktura supstituiranih triptamina|left]]

Neki triptamini mogu biti i dijelom kompleksnijih spojeva kao što su: [[LSD]] i [[Ibogain]]



{{-}}
{| class="wikitable"
|-
|+ '''Prirodni triptamini'''
|+ (''vidi još'' [[Popis prirodnih triptamina]])
|-
! Kratko ime 
! R<sup>4</sup>
! R<sup>5</sup>
! R<sup>6</sup>
! R<sup>N1</sup>
! R<sup>N2</sup>
! Puno ime
|-
| [[Dimetiltriptamin|DMT]] || H || H || H || [[Metil|CH<sub>3</sub>]] ||CH<sub>3</sub> || ''N,N''-dimetiltriptamin
|-
| [[N-metiltriptamin|NMT]] || H || H || H || H ||CH<sub>3</sub> || ''N''-metiltriptamin
|-
| [[Psilocin]] || [[Hidroksi|OH]] || H || H || CH<sub>3</sub> || CH<sub>3</sub> || 4-hidroksi-''N,N''-dimetiltriptamin
|-
| [[Serotonin]] || H || OH ||H ||H ||H || 5-hidroksitriptamin
|-
| [[Bufotenin]] || H || OH ||H || CH<sub>3</sub> || CH<sub>3</sub> || 5-hidroksi-''N,N''-dimetiltriptamin
|-
| [[Melatonin]] || H || [[Metoksi|OCH<sub>3</sub>]] || H|| [[acetil|O=CH-CH<sub>3</sub>]] ||H || 5-metoksi-''N''-acetiltriptamin
|-
| [[5-MeO-DMT]] || H || OCH<sub>3</sub> ||H || CH<sub>3</sub> || CH<sub>3</sub> || 5-metoksi-''N,N''-dimetiltriptamin
|-
|}

{| class="wikitable"
|-
|+ '''Sintetički triptamini'''
|-
! Kratko ime 
! R<sup>α</sup> 
! R<sup>4</sup>
! R<sup>5</sup>
! R<sup>N1</sup>
! R<sup>N2</sup>
! Puno ime 
|-
| [[Alfa-etiltriptamin|AET]]
| [[Etil|CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>]]
| H
| H
| H
| H
| α-etiltriptamin
|-
| [[Alfametiltriptamin|AMT]]
| [[Metil|CH<sub>3</sub>]]
| H
| H
| H
| H
| α-metiltriptamin
|-
| [[dietiltriptamin|DET]]
| H
| H
| H
| CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>
| CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>
| ''N,N''-dietiltriptamin
|-
| [[diizopropiltriptamin|DiPT]]
| H
| H
| H
| [[Izopropil|CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>]]
| CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| ''N,N''-diizopropiltriptamin
|-
| [[dipropiltriptamin|DPT]]
| H
| H
| H
| [[Propil|CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>]]
| CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>
| ''N,N''-dipropiltriptamin
|-
| [[5-MeO-AMT]]
| CH<sub>3</sub>
| H
| [[Metoksi|OCH<sub>3</sub>]]
| H
| H
| 5-metoksi-α-metiltriptamin
|-
| [[4-HO-DET]]
| H
| OH
| H
| CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>
| CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>
| 4-hidroksi-''N,N''-dietiltriptamin
|-
| [[4-HO-DIPT]]
| H
| OH
| H
| CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| 4-hidroksi-''N,N''-diizopropiltriptamin
|-
| [[5-MeO-DIPT]]
| H
| H
| OCH<sub>3</sub>
| CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| 5-metoksi-''N,N''-diizopropiltriptamin
|-
| [[4-HO-MiPT]]
| H
| OH
| H
| CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
| CH<sub>3</sub>
| 4-hidroksi-''N''-izopropil-''N''-metiltriptamin
|-
| [[Sumatriptan]]
| H
| H
| SO<sub>2</sub>NHCH<sub>3</sub>
| CH<sub>3</sub>
| CH<sub>3</sub>
| 5-metilaminosulfonil-''N,N''-dimetiltriptamin
|-
| [[5-DAT]] || H || [[Metoksi|OCH<sub>3</sub>]] || H|| [[acetil|O=CH-CH<sub>3</sub>]] || [[acetil|O=CH-CH<sub>3</sub>]] || 5-metoksi-''N,N''-diacetiltriptamin
|}



Organska reakcija za sintezu triptamina počevši od beta-karbolina zove se Abramovitch-Shapiro sinteza triptamina.

== Zakonska regulativa ==
Triptamin i njegovi strukturno izvedenispojevi , vrsta su [[psihotropna tvar|psihotropnih tvari]]. Uvršteni su u Hrvatskoj na temelju Zakona o suzbijanju zlouporabe droga na ''Popis [[droga]], [[psihotropna tvar|psihotropnih tvari]] i biljaka iz kojih se može dobiti droga te tvari koje se mogu uporabiti za izradu droga'', pod ''Popis droga i biljaka iz kojih se može dobiti droga'', pod 2. Popis psihotropnih tvari i biljaka, Odjeljak 1 - Psihotropne tvari sukladno Popisu 1. [[Konvencija UN-a o psihotropnim tvarima|Konvencije UN-a o psihotropnim tvarima]] iz [[pravo u 1971.|1971.]] godine. Kemijskim sastavom to su ''spojevi strukturno izvedeni iz 2-(1H-indol-3-il)etanamina zamjenom jednog ili oba vodikova atoma amino-skupine alkilnom ili alkenilnom skupinom ili uključenjen dušikova atoma u cikličku strukturu, bez obzira na to jesu li ili nisu dodatno modificirani na jedan ili više od sljedećih načina:''.<ref>[https://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/2019_02_13_259.html Narodne novine br. 13] ''Popis droga, psihotropnih tvari i biljaka iz kojih se može dobiti droga te tvari koje se mogu uporabiti za izradu droga''. Broj dokumenta u izdanju: 259; Stranica tiskanog izdanja: 73; Donositelj: [[Ministarstvo zdravstva Republike Hrvatske]]; Nadnevak tiskanog izdanja: 6. veljače 2019.; pristupljeno 20. siječnja 2020.</ref>
* zamjenom vodikova atoma u alfa položaju alkilnom ili alkenilnom skupinom;
* supstitucijom na šesteročlanom prstenu supstituentom ili supstituentima iz skupine koju čine alkil, alkiloksi, halogenalkil, alkiltio, alkilendioksi, halogen, hidroksilna ili supstituirana hidroksilna skupina;
* supsitucijom na položaju 2 triptaminskog prstena alkilnom skupinom.

==Vidi još==

*[[TiHKAL]]
*[[PiHKAL]]
*[[Amini]]
*[[Psihoaktivne droge]]

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske poveznice ==

*[http://www.erowid.org/psychoactives/faqs/faqs_tryptamine.shtml Triptamin FAQ]

{{triptamini}}
{{TiHKAL}}
{{neurotransmiteri}}

[[kategorija:amini]]
[[kategorija:neurotransmiteri]]
[[Kategorija:Psihotropne tvari]]